با توجه به اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر، یکی از مسائلی که معمولا بانوان در هنگام شیردهی با آن مواجه میشوند کم بودن شیر آنها برای سیر کردن نوزادشان است. این مشکل ممکن است برای تمامی بانوان پیش نیاید اما قطعا خیلی ها با آن مواجه هستند.
شیر مادر بهترین غذا برای نوزاد است، زیرا حاوی مقادیر کافی و متعادلی از انواع مواد غذایی و ترکیبات زیست فعال است که رشد و نمو مطلوب نوزاد و تمام اندام‌های بدن او را تضمین میکند. داشتن تغذیه کافی در دوران شیردهی، یکی از اصلی‌ترین راه های افزایش شیر مادر است. مادران در دوران شیردهی باید کالری بیشتری دریافت کنند تا بتوانند شیر کافی برای کودکشان فراهم کنند. سه وعده غذای اصلی حتما باید با دو میان وعده مغذی همراه باشد تا علاوه بر کالری، تمام ریزمغذی‌های مورد نیاز مادر تأمین شود.
باید توجه داشت که نیاز مادران به کالری، املاح معدنی و ویتامین در دوران شیردهی متفاوت از دوران بارداری است. با داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سالم در دوره شیردهی شامل گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، حبوبات و شیر گاو، علاوه بر پروتئین موادی مانند ویتامین D، کلسیم، امگا۳ و امگا۶ به بدن مادر می‌رسد.
چگونه می‌توان فهمید نوزاد شیر کافی می‌خورد؟
در واقع هیچ راهی برای تعیین این که در هر نوبت شیردهی نوزاد چه مقدار شیر می‌خورد، وجود ندارد؛ اما با نشانه‌های زیر می‌توان مشخص کرد که آیا شیری که نوزاد می‌خورد برایش کافیست یا خیر:
– افزایش تدریجی وزن نوزاد طبق معیارهای علمی
– شنیدن صدای بلعیدن شیر توسط نوزاد هنگام شیردهی
– شیردهی بین هشت تا دوازده نوبت در روز و سیر بودن نوزاد بین دفعات شیردهی
– دفع مدفوع متناسب با تعداد دفعات شیردهی
– احساس پر بودن سینه‌ها پیش از شیردهی و احساس سبکی آنها پس از شیردهی
اگر علائم و نشانه‌ها حاکی از این باشد که شیر به اندازه کافی تولید نمی‌شود، خانم‌ها ناگزیر هستند به دنبال راه های افزایش شیر خود باشند. اگر کم بودن شیر باعث گرسنگی نوزاد شود، با افزایش شیر مادر کودک سالم‌تر و شاداب‌تر خواهد شد.
ترشح شیر مادر با آن چه که شما در طول روز می خورید و می نوشید ارتباط موثر دارد. در این مقاله با تعدادی از غذاها آشنا می شوید که این غذاها، برای افزایش شیر مادر مفید بوده و شرایط لازم برای رشد سالم کودک را فراهم می کند:
- حلیم و غذاهای حاوی بلغور جو دوسر
یک کاسه حلیم یا جو دو سر، غذای کاملی برای صبحانه است که انرژی زاست و حاوی فیبر بوده و به راحتی هضم می شود.همچنین برای کنترل دیابت پس از حاملگی هم مفید می باشد.
- هویج یا آب هویج
این ماده غذایی حاوی ویتامین آ است که مکمل شیردهی بوده و موجب افزایش کیفیت شیرمادر می شود و مصرف یک لیوان آب هویج در وعده صبحانه یا ناهار افزایش شگفت انگیزی در میزان شیر مادر خواهد داشت. شما می توانید هویج را به صورت خام، بخارپز و یا حتی پوره و یا سوپ استفاده کنید.
3-مغز ها و آجیل ها
مصرف آجیل از غلیظ شدن خون مادران شیرده جلوگیری نموده؛ در نتیجه خطر ابتلا به حمله قلبی را در آنها به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.انواع آجیل‌ها غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند، مصرف آنها به حذف رادیکال‌های آزاد در بدن مادران شیرده کمک کرده و از آن در برابر استرس اکسیداتیو محافظت میکند.
4-ماهی قزل آلا
ماهی قزل آلا یک منبع غنی از EFA (اسیدهای چرب ضروری) و امگا 3 است. هر دوی EFA و امگا 3 بسیار مغذی بوده و مصرف آن ها برای مادران شیرده ضروری است. قرار دادن ماهی قزل آلا در منوی غذایی مادران در دوران شیردهی منجر به افزایش هورمون شیردهی شده و همچنین شیر مادر را مغذی تر می کند.
ماهی قزل آلا را به صورت بخارپز، آب پز و یا حتی کبابی می توانید استفاده کنید.
5-سیر
اعتقاد بر این است که سیر یک گیاه شفابخش است و سالهاست که به عنوان یک گیاه درمانی برای تحریک تولید شیر مادر و افزایش عرضه شیر مادر استفاده می شود.هنگام تحقیقات، مشاهده شد که وقتی مادران شیرده سیر مصرف می کنند ، نوزادان آنها مدت بیشتری در پستان می مانند و از شیر مادر تغذیه می کنند و از آنجا که افزایش شیرخوردن می تواند منجر به افزایش میزان شیر مادر شود ، این امر ممکن است یکی از دلایلی باشد که سیر می تواند به مادران شیرده کمک کند شیر مادر بیشتری تولید کنند.
6-دانه رازیانه
برای افزایش شیردهی با استفاده از رازیانه در مورد مقدار مصرف آن باید بگوییم که نیازی نیست زیاده روی کنید، مصرف صحیح آن به این شکل است که روزانه نصف فنجان عرق رازیانه را در دوران شیردهی مصرف کنید که این کار حتما تاثیر لازمه را برای شما به همراه خواهد داشت.در هنگام آماده کردن رازیانه برای مصرف این دانه را داخل آب گرم گذاشته و سپس به این آب کمی عسل اضافه کنید تا تلخی آن را بگیرد و مزه ای شیرین برای آن ایجاد کند سپس روزانه به همین طریق آماده و مصرف شود.
7-شیربادام
مقادیر بالای مواد مغذی موجود در شیر بادام از ضعف و گرسنگی زنان در دوران شیردهی جلوگیری می کند.استفاده مادر از شیر بادام در طول روز باعث کیفیت بیشتر شیر برای نوزاد نیز می شود. شیر بادام یک نوشیدنی کم‌کالری و مقوی است که خواص بسیاری برای سلامت بدن دارد و برای کسانی که حساس به لاکتوز هستند یا افراد وگان که نمی‌خواهند شیر گاو بنوشند، بهترین انتخاب است. وگان نوعی از رژیم غذایی است که در آن از فراورده‌های حیوانی استفاده نمی‌کنند.
8-جوانه گندم
جوانه گندم به عنوان یک مکمل غذا، مواد مغذی با ارزشی دارد. همچنین منبعی عالی از پروتئین گیاهی در کنار فیبر و چربی های سالم، منیزیم، زینک، تیامین، فولات، پتاسیم و فسفر است. جوانه گندم سرشار از ویتامین ای – یک ماده مغذی ضروری با خواص آنتی اکسیدانی- است. بنابراین جوانه گندم با داشتن انواع ویتامین ها و املاح معدنی، کیفیت شیر مادر را بسیار بالا می برد همچنین در افزایش حجم و کیفیت شیر مادران بسیار مفید است.
9-شربت عسل
در یک لیوان آب، یک تا یک و نیم قاشق غذاخوری عسل را حل کرده کمی آب لیموترش تازه ( و نه آب‌لیمو) به آن اضافه کرده و روزی دو سه لیوان، خنک و جرعه‌جرعه میل کنید. این نوشیدنی معجزه‌گر، علاوه بر رفع مشکلاتی از جمله سرماخوردگی و کم‌خونی، تأثیر زیادی هم در افزایش شیر خواهد داشت.
10-مارچوبه
مارچوبه از جمله غذاهایی است که باید در دوران شیردهی، در رژیم غذایی مادران قرار بگیرد،چرا که باعث افزایش شیر میشود. این ماده غذایی حاوی فیبر بالایی است
مارچوبه به تحریک هورمون هایی که برای شیردهی ضروری هستند، در مادران شیرده کمک می کند و سرشار از ویتامین A وK است.
مارچوبه را به طور کامل شسته و ریز ریز خرد کنید. سپس آن را با شیر بجوشانید. این نوشیدنی برای افزایش شیر مادر مفید است.
11-شوید
زنان در دوران بارداری بهتر است که از مصرف روغن شوید اجتناب کنند.فراموش نکنید که زیاده روی در مصرف شوید می تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد.دقت کنید در اوایل دوران بارداری مصرف آن ممنوع می باشد چرا که دارای اثرات قاعده آوری و سقط زایی است. تخم شوید در زنان باردار احتمال سقط جنین را به همراه دارد. خانم‌های شیرده که شیر آنها کم است باید حتما دم کرده تخم شوید بخورند و این ماده را در سبد غذایی خود مصرف کنند.روغن شوید شکل گیری شیر در سینه را افزایش داده و برای افزایش شیر مادر در زنان باردار مفید می باشد. همچنین شوید منبع خوبی از کلسیم ، فیبر و املاحی چون منیزیم، آهن و منگنز می باشد.
توجه: افرادی که به امراض کلیوی مبتلا باشند نباید به هیچ وجه از شوید استفاده کنند.
12-ریحان
این گیاه ، ضد درد، ضدآلزایمر، ضدسرطان، ضدتب، هضم کننده غذا، ادرارآور، قاعده آور، مقوی معده و آرامبخش است. ریحان در از بین بردن کرم های روده ای و در درمان کرامپ معده، ورم معده ، یبوست و التهاب روده هم کاربرد دارد.
ریحان جزء سبزی هایی است که ضمن فواید بسیار می تواند جهت افزایش شیر مادران شیرده مناسب باشد.
گیاهانی مانند ریحان خاصیت ضد نفخ داشته و با ورود به شیر مادر از دل درد کودک جلوگیری می کنند. همچنین برگ های ریحان منبع خوبی از آنتی اکسیدان ها و در هنگام شیردهی حیاتی هستند.
توجه : ریحان توانایی کاهش قند خون را دارد و اگر شما از داروهای کاهنده قند خون استفاده می کنید، این گیاه ممکن است اثر دارو را افزایش داده و حتی سبب کاهش شدید سطح قند خون گردد. همچنین اگر شما، به هر دلیلی، در حال حاضر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید، این داروها می توانند اثر ریحان را افزایش دهند و مشکلاتی را در رابطه با انعقاد خون ایجاد کنند.
در مادران شیرده به خاطر اثر موتاژنیک جزئی فرار در ریحان یعنی استراگل نباید زیاد مصرف شود.
**ریحان را می توان به شكل سبزی خوراكی و یا دم كرده مصرف كرد.
سایر توصیه های تغذیه ای جهت افزایش شیردهی:
-پرهیز از تنقلات بی ارزش (چیپس،پفک،نوشابه های گازدار،سوسیس،کالباس و…)
-مصرف دم کرده ی گل بابونه
-خوردن تخم ترب به اندازه 2 گرم در شبانه روز
– خوردن دانه لوبیا پخته
-مصرف آب هندوانه
– مصرف گوشت ماهی، تخم‌مرغ، مرغ یا حبوبات ( حبوبات حداقل 8 ساعت خیس‌خورده باشد )
-افزایش مصرف مایعات خصوصا آب
-استفاده از اسفناج در رژیم غذایی
توجه:
از استفاده سر خود مکمل ها بپرهیزید. قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت کنید. برخی از ترکیبات چای های گیاهی و یا رازیانه ممکن است برای کودک مضر باشد. یکی از مکمل های مفید برای مادران که شیر را زیاد میکند شنبلیله هست که در هر سنی قابل استفاده است. معمولا مادران برای افزایش شیر 3 بار در روز وقت صبحانه، ناهار و یا شام این مکمل را مصرف میکنند. برای مادران باردار و کسانی که داروی رقیق کننده خون مصرف میکنند، ممنوع است. قبل از مصرف این مکمل با پزشک تغذیه خود مشورت کنید.
تغذیه در افزایش شیر مادر
با توجه به اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر، یکی از مسائلی که معمولا بانوان در هنگام شیردهی با آن مواجه میشوند کم بودن شیر آنها برای سیر کردن نوزادشان است. این مشکل ممکن است برای تمامی بانوان پیش نیاید اما قطعا خیلی ها با آن مواجه هستند.
شیر مادر بهترین غذا برای نوزاد است، زیرا حاوی مقادیر کافی و متعادلی از انواع مواد غذایی و ترکیبات زیست فعال است که رشد و نمو مطلوب نوزاد و تمام اندام‌های بدن او را تضمین میکند. داشتن تغذیه کافی در دوران شیردهی، یکی از اصلی‌ترین راه های افزایش شیر مادر است. مادران در دوران شیردهی باید کالری بیشتری دریافت کنند تا بتوانند شیر کافی برای کودکشان فراهم کنند. سه وعده غذای اصلی حتما باید با دو میان وعده مغذی همراه باشد تا علاوه بر کالری، تمام ریزمغذی‌های مورد نیاز مادر تأمین شود.
باید توجه داشت که نیاز مادران به کالری، املاح معدنی و ویتامین در دوران شیردهی متفاوت از دوران بارداری است. با داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سالم در دوره شیردهی شامل گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، حبوبات و شیر گاو، علاوه بر پروتئین موادی مانند ویتامین D، کلسیم، امگا۳ و امگا۶ به بدن مادر می‌رسد.
چگونه می‌توان فهمید نوزاد شیر کافی می‌خورد؟
در واقع هیچ راهی برای تعیین این که در هر نوبت شیردهی نوزاد چه مقدار شیر می‌خورد، وجود ندارد؛ اما با نشانه‌های زیر می‌توان مشخص کرد که آیا شیری که نوزاد می‌خورد برایش کافیست یا خیر:
– افزایش تدریجی وزن نوزاد طبق معیارهای علمی
– شنیدن صدای بلعیدن شیر توسط نوزاد هنگام شیردهی
– شیردهی بین هشت تا دوازده نوبت در روز و سیر بودن نوزاد بین دفعات شیردهی
– دفع مدفوع متناسب با تعداد دفعات شیردهی
– احساس پر بودن سینه‌ها پیش از شیردهی و احساس سبکی آنها پس از شیردهی
اگر علائم و نشانه‌ها حاکی از این باشد که شیر به اندازه کافی تولید نمی‌شود، خانم‌ها ناگزیر هستند به دنبال راه های افزایش شیر خود باشند. اگر کم بودن شیر باعث گرسنگی نوزاد شود، با افزایش شیر مادر کودک سالم‌تر و شاداب‌تر خواهد شد.
ترشح شیر مادر با آن چه که شما در طول روز می خورید و می نوشید ارتباط موثر دارد. در این مقاله با تعدادی از غذاها آشنا می شوید که این غذاها، برای افزایش شیر مادر مفید بوده و شرایط لازم برای رشد سالم کودک را فراهم می کند:
- حلیم و غذاهای حاوی بلغور جو دوسر
یک کاسه حلیم یا جو دو سر، غذای کاملی برای صبحانه است که انرژی زاست و حاوی فیبر بوده و به راحتی هضم می شود.همچنین برای کنترل دیابت پس از حاملگی هم مفید می باشد.
- هویج یا آب هویج
این ماده غذایی حاوی ویتامین آ است که مکمل شیردهی بوده و موجب افزایش کیفیت شیرمادر می شود و مصرف یک لیوان آب هویج در وعده صبحانه یا ناهار افزایش شگفت انگیزی در میزان شیر مادر خواهد داشت. شما می توانید هویج را به صورت خام، بخارپز و یا حتی پوره و یا سوپ استفاده کنید.
3-مغز ها و آجیل ها
مصرف آجیل از غلیظ شدن خون مادران شیرده جلوگیری نموده؛ در نتیجه خطر ابتلا به حمله قلبی را در آنها به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.انواع آجیل‌ها غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند، مصرف آنها به حذف رادیکال‌های آزاد در بدن مادران شیرده کمک کرده و از آن در برابر استرس اکسیداتیو محافظت میکند.
4-ماهی قزل آلا
ماهی قزل آلا یک منبع غنی از EFA (اسیدهای چرب ضروری) و امگا 3 است. هر دوی EFA و امگا 3 بسیار مغذی بوده و مصرف آن ها برای مادران شیرده ضروری است. قرار دادن ماهی قزل آلا در منوی غذایی مادران در دوران شیردهی منجر به افزایش هورمون شیردهی شده و همچنین شیر مادر را مغذی تر می کند.
ماهی قزل آلا را به صورت بخارپز، آب پز و یا حتی کبابی می توانید استفاده کنید.
5-سیر
اعتقاد بر این است که سیر یک گیاه شفابخش است و سالهاست که به عنوان یک گیاه درمانی برای تحریک تولید شیر مادر و افزایش عرضه شیر مادر استفاده می شود.هنگام تحقیقات، مشاهده شد که وقتی مادران شیرده سیر مصرف می کنند ، نوزادان آنها مدت بیشتری در پستان می مانند و از شیر مادر تغذیه می کنند و از آنجا که افزایش شیرخوردن می تواند منجر به افزایش میزان شیر مادر شود ، این امر ممکن است یکی از دلایلی باشد که سیر می تواند به مادران شیرده کمک کند شیر مادر بیشتری تولید کنند.
6-دانه رازیانه
برای افزایش شیردهی با استفاده از رازیانه در مورد مقدار مصرف آن باید بگوییم که نیازی نیست زیاده روی کنید، مصرف صحیح آن به این شکل است که روزانه نصف فنجان عرق رازیانه را در دوران شیردهی مصرف کنید که این کار حتما تاثیر لازمه را برای شما به همراه خواهد داشت.در هنگام آماده کردن رازیانه برای مصرف این دانه را داخل آب گرم گذاشته و سپس به این آب کمی عسل اضافه کنید تا تلخی آن را بگیرد و مزه ای شیرین برای آن ایجاد کند سپس روزانه به همین طریق آماده و مصرف شود.
7-شیربادام
مقادیر بالای مواد مغذی موجود در شیر بادام از ضعف و گرسنگی زنان در دوران شیردهی جلوگیری می کند.استفاده مادر از شیر بادام در طول روز باعث کیفیت بیشتر شیر برای نوزاد نیز می شود. شیر بادام یک نوشیدنی کم‌کالری و مقوی است که خواص بسیاری برای سلامت بدن دارد و برای کسانی که حساس به لاکتوز هستند یا افراد وگان که نمی‌خواهند شیر گاو بنوشند، بهترین انتخاب است. وگان نوعی از رژیم غذایی است که در آن از فراورده‌های حیوانی استفاده نمی‌کنند.
8-جوانه گندم
جوانه گندم به عنوان یک مکمل غذا، مواد مغذی با ارزشی دارد. همچنین منبعی عالی از پروتئین گیاهی در کنار فیبر و چربی های سالم، منیزیم، زینک، تیامین، فولات، پتاسیم و فسفر است. جوانه گندم سرشار از ویتامین ای – یک ماده مغذی ضروری با خواص آنتی اکسیدانی- است. بنابراین جوانه گندم با داشتن انواع ویتامین ها و املاح معدنی، کیفیت شیر مادر را بسیار بالا می برد همچنین در افزایش حجم و کیفیت شیر مادران بسیار مفید است.
9-شربت عسل
در یک لیوان آب، یک تا یک و نیم قاشق غذاخوری عسل را حل کرده کمی آب لیموترش تازه ( و نه آب‌لیمو) به آن اضافه کرده و روزی دو سه لیوان، خنک و جرعه‌جرعه میل کنید. این نوشیدنی معجزه‌گر، علاوه بر رفع مشکلاتی از جمله سرماخوردگی و کم‌خونی، تأثیر زیادی هم در افزایش شیر خواهد داشت.
10-مارچوبه
مارچوبه از جمله غذاهایی است که باید در دوران شیردهی، در رژیم غذایی مادران قرار بگیرد،چرا که باعث افزایش شیر میشود. این ماده غذایی حاوی فیبر بالایی است
مارچوبه به تحریک هورمون هایی که برای شیردهی ضروری هستند، در مادران شیرده کمک می کند و سرشار از ویتامین A وK است.
مارچوبه را به طور کامل شسته و ریز ریز خرد کنید. سپس آن را با شیر بجوشانید. این نوشیدنی برای افزایش شیر مادر مفید است.
11-شوید
زنان در دوران بارداری بهتر است که از مصرف روغن شوید اجتناب کنند.فراموش نکنید که زیاده روی در مصرف شوید می تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد.دقت کنید در اوایل دوران بارداری مصرف آن ممنوع می باشد چرا که دارای اثرات قاعده آوری و سقط زایی است. تخم شوید در زنان باردار احتمال سقط جنین را به همراه دارد. خانم‌های شیرده که شیر آنها کم است باید حتما دم کرده تخم شوید بخورند و این ماده را در سبد غذایی خود مصرف کنند.روغن شوید شکل گیری شیر در سینه را افزایش داده و برای افزایش شیر مادر در زنان باردار مفید می باشد. همچنین شوید منبع خوبی از کلسیم ، فیبر و املاحی چون منیزیم، آهن و منگنز می باشد.
توجه: افرادی که به امراض کلیوی مبتلا باشند نباید به هیچ وجه از شوید استفاده کنند.
12-ریحان
این گیاه ، ضد درد، ضدآلزایمر، ضدسرطان، ضدتب، هضم کننده غذا، ادرارآور، قاعده آور، مقوی معده و آرامبخش است. ریحان در از بین بردن کرم های روده ای و در درمان کرامپ معده، ورم معده ، یبوست و التهاب روده هم کاربرد دارد.
ریحان جزء سبزی هایی است که ضمن فواید بسیار می تواند جهت افزایش شیر مادران شیرده مناسب باشد.
گیاهانی مانند ریحان خاصیت ضد نفخ داشته و با ورود به شیر مادر از دل درد کودک جلوگیری می کنند. همچنین برگ های ریحان منبع خوبی از آنتی اکسیدان ها و در هنگام شیردهی حیاتی هستند.
توجه : ریحان توانایی کاهش قند خون را دارد و اگر شما از داروهای کاهنده قند خون استفاده می کنید، این گیاه ممکن است اثر دارو را افزایش داده و حتی سبب کاهش شدید سطح قند خون گردد. همچنین اگر شما، به هر دلیلی، در حال حاضر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید، این داروها می توانند اثر ریحان را افزایش دهند و مشکلاتی را در رابطه با انعقاد خون ایجاد کنند.
در مادران شیرده به خاطر اثر موتاژنیک جزئی فرار در ریحان یعنی استراگل نباید زیاد مصرف شود.
**ریحان را می توان به شكل سبزی خوراكی و یا دم كرده مصرف كرد.
سایر توصیه های تغذیه ای جهت افزایش شیردهی:
-پرهیز از تنقلات بی ارزش (چیپس،پفک،نوشابه های گازدار،سوسیس،کالباس و…)
-مصرف دم کرده ی گل بابونه
-خوردن تخم ترب به اندازه 2 گرم در شبانه روز
– خوردن دانه لوبیا پخته
-مصرف آب هندوانه
– مصرف گوشت ماهی، تخم‌مرغ، مرغ یا حبوبات ( حبوبات حداقل 8 ساعت خیس‌خورده باشد )
-افزایش مصرف مایعات خصوصا آب
-استفاده از اسفناج در رژیم غذایی
توجه:
از استفاده سر خود مکمل ها بپرهیزید. قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت کنید. برخی از ترکیبات چای های گیاهی و یا رازیانه ممکن است برای کودک مضر باشد. یکی از مکمل های مفید برای مادران که شیر را زیاد میکند شنبلیله هست که در هر سنی قابل استفاده است. معمولا مادران برای افزایش شیر 3 بار در روز وقت صبحانه، ناهار و یا شام این مکمل را مصرف میکنند. برای مادران باردار و کسانی که داروی رقیق کننده خون مصرف میکنند، ممنوع است. قبل از مصرف این مکمل با پزشک تغذیه خود مشورت کنید.
