رژیم غذایی برای افراد دیابتی

منظور از رژیم غذایی برای دیابتی‌ها، ایجاد یک رابطه متعادل بین مواد مغذی متفاوت است. رژیم دیابت کمکتان می‌کند تا کنترل قند خونتان را به خوبی انجام دهید و حتی تا اندازه‌ای این بیماری را درمان کنید. یکی از موادی که می تواند به شما در کنترل قند خون کمک کند، کافئین است.

دیابت چیست؟ انواع و عوارض آن کدامند؟

دیابت نوعی بیماری است که در آن بدن فرد مبتلا قادر نیست قند خون را مصرف کند، به عبارت دیگر یا لوزالمعده (پانکرانس) قادر به تولید انسولین نبوده و یا سلول‌های گیرنده انسولین در سلول‌های بدن قادر به جذب آن نیستند. به طور کلی دیابت به دو نوع تقسیم می‌شود:

دیابت نوع اول

این بیماری در سنین کودکی یا نوجوانی ایجاد می‌شود به دیابت شیرین یا دیابت وابسته به انسولین شناخته می‌شود. در این بیماری پانکراس فرد مبتلا قادر به تولید انسولین نیست.

بنابراین این افراد با تزریق انسولین می‌توانند میزان قند خون خود را کنترل نمایند. علت این بیماری زمینه‌های وراثتی و ژنتیکی می‌باشد.

دیابت نوع دوم

معمولا این بیماری در افراد بالای 30 تا 40 سال رخ می‌دهد و می‌تواند در اثر زمینه‌های ارثی و یا اکتسابی به وجود آید. هنگامی که دیابت در افراد نزدیک خانواده مشاهده می‌گردد، احتمال ابتلا به دیابت در فرزندان و دیگر افراد نزدیک، افزایش می‌یابد.

البته دیابت می‌تواند دلایل اکتسابی نیز داشته باشد مثلا افراد چاق و افرادی که رژیم غذایی نامناسب دارند و نیز افراد الکلی به احتمال بیشتر به دیابت مبتلا می‌گردند.

شایع ترین عوارض دیابت

شایع ترین عوارض دیابت درمان نشده، شامل رتینوپاتی دیابتی، بیماری کلیوی (نفروپاتی)، نوروپاتی دیابتی و مشکلات ماکرو واسکولار است. این عوارض ممکن است در طولانی مدت بروز کنند و جان بیمار را به خطر بیاندازند.

به طور کلی، اگر مبتلایان به دیابت نوع ۲، برای درمان و کنترل وضعیت خود تلاش نکنند، ممکن است با عوارض کوتاه مدت و طولانی مدت جدی روبرو شوند. این در حالی است که همین بیماران به راحتی می توانند با رعایت برنامه غذایی، ورزش و مصرف داروهای مورد نیاز و مشورت با یک پزشک حرفه ای در این زمینه از بروز این عوارض جلوگیری کنند.

از طرفی هم در برخی از مبتلایان به دیابت نوع ۲، عوارض بیماری به تدریج بروز می کنند و شاید فرد در طولانی مدت متوجه آنها شود. با گذشت زمان، گلوگز خون بالا می تواند آسیب جدی به بدن وارد کند.

آیا رژیم دیابت بر درمان آن تاثیرگذار است؟

افراد می‌توانند با کاهش ۱۵ کیلوگرم از وزن، دیابت نوع ۲ را تا حدود زیادی کنترل یا درمان کنند. درست خلاف این نظریه که می‌گویند بیماری دیابت، همیشگی است. افرادی می‌توانند بعد از دنبال کردن برنامه غذایی دیابت، میزان قند خون خود را به حالت طبیعی بازگرداندن که به‌تازگی به دیابت نوع دو مبتلا شده‌اند.

همچنین، در یک تحقیق در سال ۲۰۱۶، افرادی توانستند بعد از کاهش ۱۵ کیلوگرم وضعیت قند خون خود را به حالت عادی باز گردانند که بیش از ۱۰ سال مبتلا به دیابت نوع ۲ بودند.

ویژگی رژیم غذایی برای افراد دیابتی

به عقیده متخصصان تغذیه، نمی توان رژیم غذایی خاص و دقیقی را برای بیماران مبتلا به دیابت درنظرگرفت. رژیم غذایی یک بیمار دیابتی در ممنوعیت خوردن مواد غذایی دارای قند مصنوعی و حفظ تعادل و رعایت غذایی در مواد غذایی دارای قندهای طبیعی خلاصه می گردد. نوع غذاهایی که می خورید نه تنها در نحوه کنترل دیابت، بلکه در احساس و میزان انرژی شما نیز تفاوت ایجاد خواهد کرد.

میزان نیاز بیماران دیابتی به خوردن و آشامیدن بر اساس میزان قند خون، سن، جنسیت، میزان فعالیت و اهداف متفاوت است. یک رژیم غذایی متعادلِ سالم، متنوع و متشکل از مواد غذایی موجود در هر یک از گروه های اصلی غذایی بصورت روزانه می تواند به کاهش قند خون و تناسب اندام بیماران دیابتی کمک شایانی کند.

بدترین عادات غذایی برای افراد دیابتی چیست؟

1- جا انداختن صبحانه

بارها و بارها شنیده‌اید که صبحانه مهم‌ترین وعده روز است. خوردن صبحانه مخصوصاً درباره افراد مبتلا به دیابت بخوبی صدق می‌کند. به تأخیر انداختن صبحانه می‌تواند باعث هیپوگلیسمی یا کاهش شدید گلوکز خون شود. حتی اگر فرد، بیشتر اوقات صبحانه نخورد. باید حداقل یک میان وعده کوچک را در برنامه صبح خود قرار دهد.

این میان وعده می‌تواند ماست چکیده ساده یا یک تخم مرغ آب پز با مقداری نان سبوس‌دار باشد. این وعده را حتماً مجبور نیستید بنشینید و میل کنید. می‌توانید چیزی سبک برای خود آماده کنید که در حال حرکت هم بتوانید بخورید.

2- برنامه غذایی سرشار از چربی‌های اشباع

محققان اظهار کرده‌اند مصرف اضافی چربی، بیش از ۳۰ درصد کالری دریافتی روزانه، ممکن است مقاومت به انسولین را بدتر کند. از وعده‌هایی پرهیز کنید که سرشار از چربی‌های اشباع شده‌اند، مانند چربی‌های موجود در فست فودها. برخی تحقیق‌ها نشان داده‌اند که چربی‌های غیراشباع می‌توانند روی مقاومت به انسولین تأثیری مثبت داشته باشند.

این نوع چربی‌ها باعث کاهش چربی کبد نیز می‌شوند. چربی‌های غیر اشباع را می‌توانید در غذاهایی مانند روغن زیتون، مغز‌ها و دانه‌ها پیدا کرد. برنامه غذایی که سرشار از چربی‌های غیر اشباع باشد و چربی اشباع کمی هم داشته باشد، باعث بهبود سلامت قلب و عروق، کاهش LDL یا کلسترول بد، کاهش تری‌گلیسیرید و فشار خون می‌شود.

3- مصرف بیش از اندازه گوشت

افراط ورزیدن در مصرف پروتئین روی سطح گلوکز خونتان تاثیرگذار است. مخصوصاً اگر پروتئین آن وعده، حاصل از گوشت قرمز باشد. گوشت قرمز روی حساسیت به انسولین تأثیر مضری دارد. تحقیق‌ها نشان داده‌اند افزایش مصرف گوشت قرمز، با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در ارتباط است.

4- وعده‌هایتان متعادل نیستند.

مصرف بیش از اندازه از یک چیز، مانند کربوهیدرات، و کم خوردن چیزی دیگر، مانند سبزی‌ها و پروتئین‌های بدون چربی می‌تواند باعث بالا رفتن قند خون شود.

یک وعده متعادل می‌تواند هم سیرتان کند و هم مواد مغذی که نیاز دارید را به بدنتان برساند. پروتئین کم‌چرب، مانند سینه مرغ بدون استخوان و پوست را با یک غذای کربوهیدراتی، مانند برنج قهوه‌ای، ترکیب کنید.

---

← بیشتر بدانید: بهترین نوع برنج برای افراد دارای دیابت کدام است؟

---

این کار هضم را کند می‌کند و باعث می‌شود برای مدت طولانی‌تر احساس سیری کنید. همچنین، پس از وعده قند خونتان بیش از حد بالا نمی‌رود.

5- غذا خوردن را فراموش می‌کنید.

بله شاید کاملاً فراموش نکنید؛ اما ممکن است خیلی سر خودتان را شلوغ کنید و ناگهان متوجه شوید از وعده قبلی‌تان چند ساعت می‌گذرد. با این کار، در واقع خود را در خطر قرار داده‌اید. فاصله انداختن زیاد بین وعده‌ها نیز می‌تواند باعث هیپوگلیسمی در افراد مبتلا به دیابت شود. مخصوصاً اگر داروهای خاصی را برای دیابت‌شان مصرف کنند. هیپوگلیسمی اگر درمان نشده رها شود، می‌تواند بدتر و باعث سرگیجه، بی‌حالی و حتی بیهوشی شود.

هیپوگلیسمی شدید می‌تواند منجر به تشنج، کما و حتی مرگ شود. توجه به زمانِ وعده‌ها می‌تواند به دیگر عادت‌های خوب نیز کمک کند، مانند نظارت مرتب روی قند خون. اگر مبتلا به دیابت یا پیش دیابتید، بهتر است نزدیک خود شکلات، شیرینی، آب میوه یا شیر نگه دارید تا در صورت پایین آمدن قند خون بتوانید سریع آن را بالا ببرید.

6- میان وعده‌ تان با آرد سفید ساخته شده است.

شاخص گلیسمی غذاها و کیفیت کربوهیدرات موجود در برنامه غذایی‌تان مهم است. تحقیق‌ها نشان داده کربوهیدرات‌های تصفیه شده، مانند نان سفید و چیپس، می‌توانند باعث بالا رفتن نرخ مقاومت به انسولین شوند. محصول‌های فرآوری شده‌ای را محدود کنید که با آرد سفید و قندهای اضافی ساخته شده‌اند.

در عوض روی میان وعده‌های سالمی تمرکز کنید که سرشار از فیبرند و با غلات کامل درست شده‌اند، مثل مقداری پنیر به همراه نان سبوس‌دار و یا ذرت بو داده.

7- نمی‌دانید قبل از ورزش چه چیزی باید بخورید.

چک کردن قند خون قبل از ورزش برای دیابتی‌ها بسیار مهم است. چون ورزش قند خون را کاهش می‌دهد. این اطلاعات به ما کمک می‌کند که بدانیم قبل از ورزش و برای پایین نیامدن قند خون، نیاز به یک میان وعده کوچک داریم یا خیر. یکی از توصیه‌ها این است که بیماران دیابتی با خود، قرص گلوکز به تمرین ببرند تا در صورت پایین آمدن بیش از حد گلوکز، سریع آن را رفع کنند.

ژل‌های گلوکز یا حتی نوشیدنی‌های ورزشی نیز می‌توانند برای درمان هیپوگلیسمی، در طول ورزش، مفید باشند. اگر با فعالیت بدنی مرتب دچار هیپوگلیسمی می‌شوید، حتماً با پزشک مشورت کنید. شاید نیاز باشد دوباره به داروهایی نگاه شود که مصرف می‌کنید.

---

⇐ حتما بخوانید: نبایدهای غذایی بیماران مبتلا به دیابت

---

8- پرخوری می‌کنید.

کاهش وزن می‌تواند مقاومت به انسولین را کاهش دهد. مدیریت وزن، بخش مهمی از کنترل بیماری دیابت نیز است. در بیمارانی که مبتلا به دیابت نوع ۲‌اند، اضافه شدن وزن بر اثر پرخوری می‌تواند باعث افزایش مقاومت به انسولین و حتی افزایش نیاز به دارو شود. خوردن وعده‌های بزرگ، مخصوصاً آن‌هایی که کربوهیدرات بالایی دارند، باعث می‌شوند قند خون پس از غذا بسیار بالا برود.

معمولاً، قند خون افراد مبتلا به دیابت، پس از وعده‌شان، باید کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم باشد. اگر می‌خواهید ببینید غذا واقعاً چگونه روی گلوکز خونتان تأثیر گذاشته، قبل از وعده و دو ساعت پس از آن، قند خون خود را چک کنید. اگر گلوکز خون قبل از وعده غذایی ۱۲۰ و پس از آن ۲۵۰ بود، این ۱۳۰ شماره اختلاف نشان می‌دهد که وعده خورده شده کربوهیدرات بسیار بالایی داشته.

9- شام یا میان وعده به ساعت خواب بسیار نزدیک است.

دیر وقت غذا خوردن می‌تواند روی سطح گلوکز خون ناشتا روز بعد، تأثیرات مخربی داشته باشد. وعده‌های آخر شب معمولاً باعث می‌شود سطح قند خون صبح روز بعد بالاتر از حد معمول باشد. این مقدار اگر حد معمول قند خون ناشتا بالا‌تر باشد، دردسرساز است.

افراد دیابتی شب‌ها باید بیشتر غذا و میان وعده‌هایی میل کنند که سرشار از فیبر و کربوهیدرات به همراه پروتئین بدون چربی باشند. قبل از غذا خوردن، از خود بپرسید آیا چون گرسنه‌اید غذا می‌خورید یا چون به غذا خوردن در آخر شب عادت کرده‌اید. اگر فقط عادت است، به‌جای غذا خوردن برای خود یک دمنوش گیاهی درست کنید و از آن لذت ببرید.

نمونه برنامه غذایی برای دیابتی‌ها

در اینجا یک مثال فوق العاده از رژیم غذایی مناسب افراد دیابتی داریم:

• وعده غذایی صبحانه: 60 گرم نان تست جو + یک قاشق غذاخوری پنیر + 2عدد گردو + خیار و گوجه فرنگی
• میان وعده صبح: یک و نیم واحد میوه + 10عدد آجیل بی نمک
• ناهار: یک بشقاب کوچک سالاد بدون سس(قبل ازغذا) + 10 قاشق غذاخوری برنج قهوه ای + 60 گرم مرغ
• عصرانه: یک و نیم لیوان ذرت بوداده (کم چرب) + یک پیاله کدو حلوایی + 7 عدد بادام
• شام: یک پیاله خوراک لوبیا + یک لیوان دوغ + 30 گرم نان سنگک
• میان وعده آخرشب: یک فنجان چای دارچین + 2 عدد بیسکوییت سافه طلایی + یک عدد سیب قرمز

 

مطالب مرتبط

رژیم غذایی مناسب افراد داری تیروئید

رژیم غذایی برای افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی

رژیم غذایی برای بیماران دارای مشکلات کبد