مصرف ید در رژیم بارداری و 6 منبع غذایی مهم در تامین ید

1401-06-16

اهمیت مصرف ید و کمبود ید در جهان

يد يك عنصر طبيعي مورد نياز براي زندگي است كه بايد به طور روزانه مصرف شود.

تقریبا 2/2 میلیون نفر از جمعیت کره زمین در معرض خطر کمبود ید قرار دارند.

سیگار که حاوی سیانات است از برداشت ید جلوگیری می کند.پرکلرات نیز از برداشت ید جلوگیری می کند.و ممکن است تکامل تیروئید و اعصاب را در نوزادان مختل کند.

بعلت بارندگيها، جاري شدن سيل و …. طي سالهاي متمادي، در اکثر نقاط يد موجود در خاک شسته و در نهايت مواد گياهي و حيواني فاقد يد کافي مي شوند. بنابراین مصرف اين منابع ، يد کمتری برای بدن فراهم می نماید.

اهمیت ید و غده تیروئید در سلامت بدن

وظیفه اصلی غده تیروئید ساخت ، ذخیره و آزاد سازی هورمون است.

هورمون‏های تیروئید که T3 و T4 (تيروكسين) نامیده می‏شوند بسیاری از اعمال حیاتی بدن مانند متابولیسم انرژی ، ضربان قلب و دمای بدن را کنترل می‏کنند و روی وزن ، ذهن و نیز دوره‌هاي قاعدگي و باروری تاثیر می‏گذارند .

وظیفه اصلی غده تیروئید ساخت ، ذخیره و آزاد سازی هورمون است.

هورمون‏های تیروئید که T3 و T4 (تيروكسين) نامیده می‏شوند بسیاری از اعمال حیاتی بدن مانند متابولیسم انرژی ، ضربان قلب و دمای بدن را کنترل می‏کنند و روی وزن ، ذهن و نیز دوره‌هاي قاعدگي و باروری تاثیر می‏گذارند .

غده تیروئید برای تولید هورمون نیاز به ید دارد که آن را از غذایی که می‏خوریم تامین می‏کند.

در داخل غده، یدی که از خون جذب می‏شود به اسید آمینه تیروزین متصل می‏شود و مجموع آن دو در ساخت هورمون‏های تیروئید نقش اساسي دارند.

اثرات هورمون تيروكسين در رشد و تكامل مغز بسيار مهم و ضروري است .

اگر به هر دليلي اين هورمون توليد نشود و يا توليد آن كم و يا غير طبيعي باشد عوارضي در بدن پديدار مي گردد به عنوان مثال نوزاد دچار عقب ماندگي ذهني و كوتاهي قد خواهد شد .

كمبود يد شايع ترين علت كم كاري گذراي مادرزادي تيروئيد مي باشد. و در ميزان بروز بيماري نقش بسزائي دارد .

استفاده زن باردار از بعضي داروها مثل داروهاي ضد تيروئيد داروهاي حاوي مقادير زياد يد ( شربت اکسپکتورانت ) مي توانند عامل كم كاري گذرا باشند .

اهمیت ید و غده تیروئید در دوران های زندگی

هورمونهاي تيروئيد در تنظيم سوخت و ساز بيشتر سلولهاي بدن و رشد و نمو انسان در دوران نوزادي، کودکي و نوجواني نقش مهمي دارند.

براي توليد هورمونهاي تيروئيد 3 چيز لازم است:

سلولهاي طبيعي غده تيروئيد
هورمون TSH
يد کافي

کمبود ید سبب اختلال درکار تيروئيد مي شود وبسته به شدت کمبود يد و اينکه در چه زماني از زندگي اثر گذاشته باشد عوارضي در بدن ايجاد مي شود که مجموعه آنها IDD گويند .

اهمیت ید و غده تیروئید در دوران بارداری

بيشترين اختلالات مربوط به ید زماني است که يد دريافتي زن باردار بشدت کاهش يابد و چون يد کافي به جنین نمي رسد توليد هورمونهاي تيروئيد کاهش مي يابد.

سلولهاي عصبي مغز بخصوص طي ماههاي 5- 3 حاملگي براي رشد و نمو صحيح نياز زيادي به تيروکسين دارند – عوارض شديد عصبي – ذهني که پس از تولد بروز مي کند و پس از تولد هم با تجويز هورمونهاي تيروئيد بر طرف نمي شود.

کمبود ید مادر منجر به کرتینیسم می گردد. حتی در صورت عدم ایجاد کرتینیسم نیز تکامل جنین و نوزاد به تاخیر می افتد.

میزان يد مورد نياز در روز

يد مورد نياز در روز حد اقل 100 ميکروگرم در روز می باشد.

میزان نیاز به ید در بارداری 250 میکرو گرم است که با مصرف مکمل حاوی 150 میکروگرم روزانه این نیاز تامین می شود.

در ایران توصیه می شود مصرف یدو فولیک حاوی 500 میکروگرم فولیک اسید و 150 میکروگرم ید از 3 ماه قبل از بارداری آغاز و تا هفته 16 ادامه یابد .

پس از آن مصرف مولتی ویتامین حاوی 150 میکروگرم ید تا پایان بارداری مصرف شود .

تاثیر سن، جنس، موقعيت اجتماعي بر میزان کمبود ید

دختران و پسران در سنين بلوغ از گروههاي آسيب پذير بيماري هستند. علت تفاوت آسيب پذيري در گروههاي سني مختلف اختلاف در نياز فيزيولوژيک به يد است.

در مناطق دچار کمبود نسبي (يد رژيم غذايي بينابيني)، اقشار آسيب پذير تر مبتلا مي شوند و فراواني گواتر در گروهاي سني و جنسي مختلف تفاوت قابل توجهي دارد.گاه شيوع گواتر در زنان 6 برابر مردان گزارش شده است.

پس اولويت برنامه پيشگيري : زنان سنين باروري، نوزادان، شيرخواران، کودکان قبل از سن مدرسه و نوجوانان می باشد.

شيردهي و حاملگي: شيردهي و حاملگي باعث افزايش نياز بدن به ید می شود.

وضعيت اقتصادي

وضعيت اقتصادي اثر چنداني بر کمبود يد ندارد.

عوارض کمبود ید

گواتر حداقل اختلالي است كه در اثر كمبود يد بوجود ميآيد. بزرگي غده تيروئيد را گواتر مينامند. فرد مبتلا به گواتر فعاليت كمتري نسبت به افراد طبيعي دارد.

اختلالات مهم ديگري كه در اثر كمبود يد بروز ميكند، عقب ماندگي هاي جسمي و ذهني، كاهش بهره هوشي، اختلالات عصبي و رواني، مرده زايي، لوچي چشم، كر و لالي مادرزادي، افت تحصيلي و كاهش مقاومت بدن در مقابل بيماريها ميباشد.

مهمتر از همه، دریافت ناکافی ید با افزایش سقط خود بخودی و مرده زایی ارتباط دارد.

پیشگیری از کمبود ید

بهترين روش پيشگيري از عوارض ناشي از كمبود يد استفاده از نمكهاي يددار تصفيه شده است.

طعم و بوي نمك يددار تصفيه شده مشابه نمك معمولي است و به همان طريق هم مصرف ميشود.

با مصرف روزانه نمك يددار ميتوان از گواتر و ساير اختلالات ناشي از كمبود يد جلوگيري كرد.

هر فرد، جوان يا پير، بيمار يا سالم به طور روزانه به يد نياز دارد

چگونه ید موجود در نمک طعام ید دار را حفظ کنیم؟

نمك يددار را نبايد به مدت طولاني در معرض نور خورشيد و يا رطوبت قرار داد چون يد آن از دست ميرود.

نمك يددار را بايد در ظرف بدون منفذ نگهداري كرد. نگهداري نمك يددار در ظروف شيشهاي و بي رنگ نيز موجب كاهش يد آن ميشود. بنابراين بايد نمك يددار را در ظروف شيشه اي رنگي نگهداري كرد.

بايد توجه داشت كه براي پيشگيري از فشار خون بالا و بيماريهاي قلبي و عروقي بايد نمك كم مصرف شود اما همان مقدار كم نيز بايد يددارو تصفيه شده باشد.

در مناطقي که استفاده از محصولهاي دريايي زياد باشد ممکن است اين محصولها منابع اصلي دريافت يد باشد. اما مصرف آنها بايد مستمر و به اندازه کافي باشد.

مثلا اگر فردي بخواهد تنها از طريق مصرف ماهي، يد کافي دريافت کند، بايد در حدود يک کيلو گرم ماهي در هفته مصرف نمايد.

معرفی بهترين منبع يد

خوراکهاي دريايي (ماهي دريا). ماهي آب شيرين يد ندارد (کم دارد)
سبزيهايي که در خاکهاي غني از يد کشت شده باشند (بخصوص اسفناج).

ماهي دريا 800 ميکروگرم در کيلوگرم، ماهي رودخانه 35 ميکروگرم. جلبکها و گياهان دريايي يد بالايي دارند.

90% يد مصرفي مردم از خوراکهاي مصرفي و مانده آن از آب بدست مي آيد (بشرطي که منطقه دچار کمبود يد نباشد مثل مناطق کوهستاني).

معرفی 6 منبع غذایی برای تامین ید

1)میگو

از میان غذاهای دریایی مصرف شاه‌میگو می‌تواند برای رفع نیاز‌های بدن راهی عالی باشد.

۱۰۰ گرم شاه‌میگو، حاوی ۱۰۰ میکروگرم از این ماده‌ معدنی ضروری، یا تامین‌کننده‌ حدود دوسوم از ارزش روزانه‌ توصیه‌شده است.

2)ماست

ماست یکی از مواد غذایی سالم به شمار می‌رود که به همراه وعده های اصلی یا به همراه تنقلات میل می‌کنند.

ماست به دلیل دارا بودن میزان بالای کلسیم و پروتئین مشهور است اما برای آن دسته افرادی نیز که می‌خواهند میزان ید را در رژیم غذایی‌شان افزایش دهند، مناسب است.