در این مقاله در خصوص تغذیه در نوزادان بحث خواهیم کرد.
اگر تغذیه نوزاد یا کودک یک نگرانی در خانواده شما است، شما تنها نیستید. بسیاری از والدین نگران تغذیه نوزاد و کودکشان هستند. اکثر کودکان در طول هفته مواد غذایی متنوع و زیادی را در وعده های غذایی خود دریافت می کنند. تغذیه مناسب کلید اصلی امنیت ذهن و بدن کودک شماست و مراقبت از تغذیه کودک و نظارت بر رشد او به طور مرتب بسیار مهم است و کودک وقتی از کودکی عادت های غذایی سالم به دست می آورد، از مشکلات چاقی یا لاغری در بزرگسالی در امان می ماند. تغذیه مناسب کودک اولین قدم برای یک زندگی سالم و رشد سالم است و اصول اولیه تغذیه با گذشت سن متفاوت است. در این مقاله ما در مورد نکته های ضروری در رابطه با تغذیه نوزاد و کودک صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید؛
نوزادان می توانند برای شش ماه اول زندگی خود منحصراً از شیر مادر تغذیه کنند. شیر مادر مخلوط مواد مغذی برای نوزادان است و دارای آنتی بادی ها، عوامل ضد میکروبی، آنزیم ها و عوامل ضد التهابی همراه با اسیدهای چرب است (که باعث رشد مطلوب مغز می شوند). تغذیه با شیر مادر سبب رشد و نمو مناسب در کودک می شود و به نوزادان کمک می کند تا در حال و در آینده با بیماری (مانند عفونت های دستگاه گوارش و تنفسی) مبارزه کنند و حتی ممکن است در آینده به کودک در انتخاب غذاهای سالم کمک کند. از آنجا که شیردهی ترشح هورمون های مفیدی مانند اکسی توسین و پرولاکتین را تحریک می کند، می تواند به مادر در کاهش وزن و پیوند با کودک خود کمک کند.
مزایای تغذیه شیرخواران با شیر مادر
شیر مادر ترکیبات ایده‌آلی از مواد مغذی را فراهم می کند که نیازهای کودک را برآورده کرده و ترکیب آن به صورت خودکار همزمان با رشد نوزاد تغییر می نماید.
شیر مادر مجموعه ای از فاکتورهای ایمنی مثل فاکتورهای رشد و ایمونوگلوبین را فراهم میکند. تغذیه شیرخواران با شیر مادر برای حداقل ۳ ماه با شیوع و شدت کمتر بیماری های گوارشی، عفونت گوش و عفونت دستگاه تنفسی در شیرخواران همراه است.
شواهد روز افزونی وجود دارد که تغذیه با شیر مادر باعث کاهش ریسک ابتلای شیرخوار به چاقی و بیماری های قلبی عروقی مثل فشار خون و مقاومت به انسولین در سال های بعدی زندگی کودک می شود. این احتمال وجود دارد که تغذیه با شیر مادر می‌تواند از نوزاد در برابر بیماری های سیستم ایمنی بدن در سال های بعدی زندگی محافظت کند.
بیماری هایی مثل دیابت، بیماری سلیاک (یک نوع بیماری دستگاه گوارش)، بیماری التهابی روده و احتمالا سرطان. گرچه در این مورد هنوز تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. گفته شده است که تغذیه شیرخواران با شیر مادر هم چنین از نوزاد در برابر بیماری های آلرژیک محافظت می کند. اگرچه یافته های تحقیقاتی نتایج متناقضی را نشان داده اند.
مطلب پیشنهادی: 10راهکار تغذیه ای معجزه آسا در سیروز کبدی
مزایای تغذیه با شیر مادر برای مادران
تغذیه شیرخواران با شیر مادر با کاهش خطر سرطان پستان و همچنین احتمال کاهش سرطان تخمدان در آینده همراه است. تغذیه شیرخواران با شیر مادر با کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی لگن در دوره بعد از یائسگی همراه است. تغذیه شیرخواران با شیر مادر به کاهش سریعتر وزن و بازگشت سریعتر رحم به درون لگن بعد از زایمان کمک میکند.
تغذیه شیرخواران در هنگام شیردهی
تغذیه شیرخواران در هنگام شیردهی و مخصوصا برای مادران شیرده اهمیت زیادی دارد تا یک رژیم غذایی سالم متنوع و متعادل داشته باشند.
در طول دوران بارداری ذخیره مواد غذایی مثل آهن، کلسیم و ویتامین D در بدن مادر کاهش می یابد و در نتیجه داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل به جایگزین شدن این مواد در بدن او کمک می کند. انرژی مورد نیاز بدن ما در طول دوران شیردهی افزایش می یابد. محاسبه شده است که میزان انرژی که برای تغذیه شیرخواران با شیر مادر مورد نیاز است حدود ۶۵۰ کیلوکالری در روز می باشد. مقداری از این انرژی از چربی ذخیره شده در دوران بارداری به دست می‌آید. مادرانی که نوزاد خود را به مدت ۳ تا ۴ ماه منحصرا با شیر خود تغذیه می‌کنند به طور متوسط به ۵۰۰ کیلو کالری اضافه در روز نیاز دارند و سایر مواد مغذی مخصوصا کلسیم و ویتامین D که برای جذب کلسیم لازم است هم نیاز است بیشتر مصرف شوند.
اما بیشتر این مواد را می توان با دنبال کردن یک رژیم غذایی متعادل و سالم و با دریافت ۵۰۰ کیلو کالری بیشتر در هر روز برآورده کرد. اگر در دوران بارداری و شیردهی یک رژیم غذایی ضعیف به کار گرفته شود ذخیره مواد غذایی بدن مادر کاهش پیدا خواهد کرد. بنابراین ضروری است که بین دوره های بارداری همچنین در طول بارداری و شیردهی رژیم غذایی سالمی دنبال شود.
از چه چیزهایی باید پرهیز کرد؟
مقادیر کم کافئین و الکل می‌تواند به شیر مادر منتقل شود. به همین دلیل بهتر است که مادران شیرده مصرف کافئین و الکل را محدود کنند. زیرا ممکن است روی خواب، تغذیه و گوارش نوزاد تاثیر بگذارد. مادران شیرده باید سعی کنند از نوشیدن الکل و سایر نوشیدنی های کافئین دار درست قبل از شیردهی خودداری کنند.
مادران شیرده نباید بیش از یک یا دو واحد الکل آن هم یک یا دو بار در هفته مصرف کنند. مادرانی که شیر میدهند باید از خوردن بیش از یک وعده غذای متشکل از کوسه، اره ماهی یا نیزه ماهی در هفته خودداری کنند. به دلیل مقدار بالای جیوه ای که در این ماهی ها وجود دارد.
برای دریافت بهترین رژیم در زمینه بارداری و شیردهی کلیک کنید
مکمل ها و تغذیه شیرخواران
یک رژیم متنوع و سالم معمولا باید تمام ویتامین ها و مواد معدنی لازم را که در زمان شیردهی لازم است برآورده کند. با این حال گاهی به سختی می‌توان ویتامین D لازم برای رژیم غذایی را تامین کرد. مخصوصا در ماه های زمستان. بنابراین به همه مادران شیرده توصیه می شود که مکمل های روزانه حاوی ویتامین D را به اندازه ۱۰ واحد در روز مصرف کنند.
حساسیت به بادام زمینی در تغذیه شیرخواران
توصیه دولت در مورد حساسیت به بادام زمینی جدیدا تغییر کرده است. قبلا توصیه می شد اگر سابقه خانوادگی حساسیت به بادام زمینی وجود دارد بهتر است مادران از خوردن بادام زمینی در زمان شیردهی اجتناب کنند تا ریسک ابتلای نوزاد به آلرژی بادام زمینی را کاهش دهند. با این حال این توصیه جدیدا تغییر کرده است.
زیرا بررسی دقیقی که اخیرا صورت گرفته نشان می‌دهد که شواهد روشنی مبنی بر اینکه خوردن یا نخوردن بادام زمینی در زمان شیردهی بر شانس ابتلای نوزاد به آلرژی بادام زمینی تاثیر بگذارد وجود ندارد. توصیه جدید به این صورت بیان می‌شود که اجتناب از مصرف بادام زمینی در زمان شیردهی ضروری نیست. مگر اینکه مادر خودش به بادام زمینی حساسیت داشته باشد یا اینکه توسط پزشک متخصص از خوردن آن منع شده باشد.
تغذیه شیرخواران با شیر خشک
اگر مادری قادر به تغذیه نوزاد از پستان نباشد یا اینکه نخواهد نوزادش را از پستان شیر بدهد به عنوان جایگزین باید به او شیر خشک بدهد. شاخص های دقیقی که در مورد ترکیب مواد تشکیل دهنده مجاز شیر خشک وجود دارند توسط کمیسیون اروپا تعیین شده‌اند. این شاخص‌ها برای تضمین این است که شیرخشک ها در برگیرنده مقادیر لازم مواد مغذی باشند و افزودنی ها با دقت و به میزان لازم اضافه شده باشند.
این به این معنی است که مقدار ویتامین و مواد معدنی برندهای مختلف شیرخشک خیلی به هم نزدیک هستند. با این حال ممکن است منبع پروتئین و مواد غذایی شیر خشک ها با هم تفاوت داشته باشند.
مقدار پروتئین شیر خشک
دو نوع اصلی پروتئین شیری که در شیر خشک ها وجود دارند عبارتند از پروتئین وی و کازئین. شیر مادر عمدتاً حاوی پروتئین وی می‌باشد.
۶۰ درصد پروتئین وی و ۴۰ درصد کازئین و بنابراین همه شیرخشک ها حاوی درصد بالایی از پروتئین وی هستند. به نظر می رسد پروتئین وی خیلی راحت‌تر از کازئین هضم می‌شود. مطالعات متعددی که در این زمینه صورت گرفته نشان داده اند که کازئین آهسته تر از معده خارج می‌شود. تعداد زیادی شیرخشک موجود است که مناسب نوزادان “گرسنه تر” برچسب خورده اند. این شیر خشک ها حاوی پروتئین نسبتا بیشتری هستند که عمده این پروتئین کازئین است. با این حال این شیر خشک ها هیچ مواد مغذی یا انرژی بیشتری نسبت به نمونه های استاندارد شیرخشک ندارند.
تغذیه شیرخواران با شیر مادر با ریسک کمتر ابتلای نوزاد به چاقی در سال‌های بعدی زندگی همراه است. یکی از علل آن این است که شیر مادر محافظ نوزاد است و نوزادانی که شیر مادر می‌خورند آهسته تر رشد می کنند. تصور می شود که مقدار پروتئین شیر خشک در مقایسه با شیر مادر فاکتوری است که نشان دهنده الگوهای رشد مختلف می باشد. در نتیجه تعدادی از سازندگان شیر خشک مقدار پروتئین شیر خشک ها را کاهش داده‌اند تا شیرخشک ها به شیر مادر شبیه تر شوند.
در حال حاضر اثرات بلند مدت مقادیر بالاتر پروتئین در مقایسه با مقادیر پایین تر پروتئین در شیرخشک ها تحت مطالعه قرار دارند. با توجه به تفاوت نرخ رشد تغذیه شیرخواران با شیر مادر و تغذیه شیرخواران با شیر خشک، نمودارهای جدید رشد سازمان بهداشت جهانی از تولد تا ۴ سالگی توسط وزارت بهداشت در ماه می سال ۲۰۰۹ معرفی شدند. این نمودار ها بر اساس استانداردهای رشد کودک سازمان بهداشت جهانی هستند که رشد بهینه کودکان سالم تغذیه شده با شیر مادر را توصیف می کنند.
اسیدهای چرب چند اشباع نشده
شیر مادر حاوی اسیدهای چرب چند اشباع نشده زنجیره بلند امگا ۶ و امگا ۳ می باشد که در طول دوران شیرخوارگی از اهمیت حیاتی برخوردارند. زیرا این مواد برای رشد مغز، سیستم عصبی و شبکه چشم مورد نیاز هستند. امروزه تعدادی از سازندگان شیر خشک، اسیدهای چرب چند اشباع نشده زنجیره بلند (اسید آراچیدونیک AA و اسید دوکوزاهگزانوئیک DHA را به شیرخشک را اضافه می‌کنند. بعضی از مطالعات بررسی کرده اند که افزودن این مواد مغذی می‌تواند تاثیر مفیدی روی عملکرد شناختی و میزان بینایی شیرخوار داشته باشد.
پروبیوتیک ها
پروبیوتیک ها کربوهیدرات های غیر قابل هضمی هستند که می‌توانند به عنوان غذا برای باکتری های مفید در دستگاه گوارش ما عمل کنند و باعث رشد این باکتری ها شوند. شیر مادر حاوی مقادیری از این مواد است که به نام ساکاریدها شناخته می‌شوند. ثابت شده که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند دارای سطوح بالاتری از بیفیدو باکتری های مفید هستند که گفته می‌شود در رشد و تقویت سیستم ایمنی و دفاعی بدن نوزاد در برابر میکروارگانیسم هایی که به صورت بالقوه بیماری زا هستند نقش دارند.
جدیدا پروبیوتیک هایی از نوع فروکتو الیگوساکارید (FOS) و گالاکتو الیگوساکارید (GOS) به تعدادی از برندهای شیر خشک اضافه می شوند. مطالعات در این زمینه نشان داده اند که این پروبیوتیک ها در شبیه سازی عملکرد روده نوزادان تغذیه شده با شیر مادر موثر بوده اند.
شیر خشک های هیدرولیز شده و شیر خشک هایی بر پایه سویا
شیرخواران در معرض ریسک بالای حساسیت به شیرگاو قرار دارند. بنابراین باید از پزشک یا متخصص تغذیه در این مورد سوال شود. شیرخشک های تخصصی شیرخواران برای شیرخوارانی که مبتلا به حساسیت یا عدم تحمل پروتئین شیر گاو هستند تهیه شده اند. شیرخشک ها به عنوان شیر خشک های هیدرولیز شده شناخته می‌شوند و برای شیرخوارانی که قادر به تحمل شیرخشک هایی با پایه شیر گاو نیستند توسط پزشکان تجویز می‌شوند.
در شیرخشک های هیدرولیز شده، پروتئین شیر به واحدهای کوچکتر پروتئین شکسته می شوند که تصور می شود احتمال حساسیت را کاهش بدهد. شیر خشک هایی با پایه سویا از دانه های سویا ساخته می‌شوند و با افزوده شدن ویتامین‌ها و مواد معدنی اصلاح می گردند تا برای شیرخواران مناسب باشند. با این حال شیرخشک هایی بر پایه سویا برای شیرخواران زیر شش ماه توصیه نمی‌شود. به علت میزان ایزوفلاون های سویایی که در ترکیب این شیر خشک ها به کار برده می‌شود.
بعضی از نوزادانی که به شیر گاو حساسیت دارند نیز ممکن است به سویا حساسیت نشان دهند. به شیرخواران فقط در صورت توصیه یک متخصص مثلا یک پزشک یا یک متخصص تغذیه می توان شیر خشک بر پایه سویا داد. توجه داشته باشید که شیر ساخته شده از شیر بز توسط سازمان ایمنی مواد غذایی اروپا برای کودکان زیر یک سال به تصویب نرسیده است. بنابراین مصرف آن توصیه نمی شود.
تغذیه شیرخواران و از شیر گیری کودک
از شیرگیری به معنای اضافه کردن غذا های مکمل یا غذاهای جامد به رژیم غذایی کودک است که علاوه بر شیر مادر یا شیر خشک به او داده می‌شود. از شیرگیری یک فرآیند تدریجی است که باید حول و حوش ۶ ماهگی کودک شروع شده و طی اولین سال تولد کودک ادامه پیدا کند. در حدود ۶ ماهگی ذخیره بعضی از مواد مغذی مثل آهن شروع به تمام شدن می کنند. بنابراین به منابع کمکی نیاز پیدا میکنیم.
در حال حاضر توصیه وزارت بهداشت برای شش ماهه اول زندگی تغذیه انحصاری با شیر مادر است و شروع آشنایی کودک با غذای جامد شش ماهگی است. ولی نباید زودتر از ۱۷ هفتگی به کودک غذای جامد داده شود. این توصیه ها در راستای توصیه های سازمان بهداشت جهانی هستند که نیازهای شیرخواران را در کشورهای در حال توسعه مد نظر قرار می‌دهد.
در حال حاضر بحث هایی در رابطه با سن ایده آل از شیرگیری کودک برای همه کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند یا کودکانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند در جریان است. برخی از والدین ممکن است قبل از شش ماهگی فرآیند از شیرگیری نوزاد را شروع کنند، اگرچه که ۱۷ هفتگی باید زودترین زمان شروع از شیرگیری کودک باشد یعنی زودتر از آن نمی توان به این کار اقدام کرد.
از شیرگیری نوزاد نباید تا بیشتر از ۶ ماهگی به تاخیر بیفتد چون ممکن است منجر به مشکلات تغذیه بعدی شده و پذیرش غذاها را در دوران کودکی کاهش داده و کودک را دچار مشکل کند. شواهدی وجود دارد که نوزادانی که فرایند از شیرگیری آنها تا بعد از شش ماهگی طول می کشد به سختی می توانند غذاهای سنگین تر و سفت را قبول کنند.
در زمان بندی آشنایی کودک با غذاهای جامد باید رشد هر کودک را به صورت جداگانه مورد توجه قرار داد. در این مورد کودکان ممکن است بسیار متفاوت از هم باشند. علائم خاصی وجود دارند که نشان می دهند یک کودک برای از شیرگیری آماده است. این علائم در پایین لیست شده اند:
علائمی که نشان دهنده آمادگی کودک برای از شیرگیری هستند
این علائم عبارتند از:
- کودک شروع می کند به نشان دادن علاقه اش به غذا
- قادر است بنشیند با این حال ممکن است هنوز هنگام نشستن به کمک و حمایت نیاز داشته باشد.
- کودک چیزها را می جود و اشیاء را در دهان می گذارد.
- قادر است با دقت اشیاء را بگیرد.
- بعد از تغذیه با شیر مادر هنوز گرسنه به نظر می رسد.
غذای کمکی
در حدود شش ماهگی، نیاز نوزاد به انرژی و مواد مغذی بیش از میزانی است که شیر مادر آن را تامین می کند و مصرف غذای کمکی برای تامین این نیازها ضروری است. نوزاد در این سن از لحاظ تکاملی برای مصرف سایر مواد غذایی آماده است.
اگر غذاهای مکمل در شش ماهگی دریافت نشوند یا میزان مصرف آن ها کافی نباشد، رشد نوزاد دچار اختلال می گردد.
دستورالعمل های موجود برای غذای کمکی مناسب عبارتند از:
- ادامه دادن به شیردهی مکرر و متناسب با نیاز کودک تا سن دو سالگی
- غذا دادن با علاقه و توجه به کودک (به نوزادان به طور مستقیم غذا بدهید و کودکان را در غذا خوردن یاری کنید، به آرامی و صبورانه به آن ها غذا بدهید، آن ها را تشویق به خوردن و نه مجبور به خوردن کنید، با آن ها صحبت کرده و تماس چشمی را حفظ نمایید)
- توجه به بهداشت در تهیه غذای کودک
- آغاز غذای کمکی در شش ماهگی با مقدار کم و افزایش تدریجی آن با افزایش سن کودک. سه تا چهار وعده غذایی در روز برای کودکان 9 تا 23 ماهه و در صورت نیاز یک تا دو میان وعده
- استفاده از غذاهای کمکی غنی شده با مکمل های ویتامین و مواد معدنی
- افزایش دریافت مایعات شامل شیر مادر و غذاهای نرم و مورد علاقه در زمان بیماری
دندان در آوردن و غذاهایی که با دست خورده می شوند:
- تکه های سیب یا هویج بسته شده درون دستمال
- سیب خشک شده
- ماکارونی های مارپیچ و فرمی (البته پخته شده!)
- مرغ پخته شده
- حبوبات تازه پخته شده
- قالب های پنیر یا پنیر سویا
- نان برشته. برخی از نان ها سرشار از قند و سایر ترکیبات تصفیه شده اند. می توانید نان را خودتان بپزید.
نکاتی که باید در مورد تغذیه کودکان بدانید
- هر کودک متفاوت است، بنابراین از این برنامه های غذایی به عنوان یک راهنما استفاده کنید. می توانید وعده های غذایی را مطابق با ترجیحات یا الزامات فرزندتان تنظیم کنید.
- هرگز کودک را به اجبار تغذیه نکنید.
- غذاهای بیش از حد غلیظ می توانند باعث ناراحتی و فشار بیش از حد معده شوند؛ در حالی که غذای بیش از حد رقیق ممکن است باعث گرسنگی کودک شود.
- بعضی از کودکان ممکن است در بعضی روزها کمتر غذا بخورند و این کاملا خوب است. اما اگر کودک بیش از 3-4 روز متوالی کمتر غذا خورد، لطفا برای راهنمایی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
- کودک ممکن است در مرحله دندان درآوردن کمتر غذا بخورد یا احساس خوبی نداشته باشد. شما می توانید شیر مادر / غذای طبیعی را در آن روزها افزایش دهید. به محض بازگشت کودک به حالت عادی، غذاها را به رژیم کودک وارد کنید.
- اگر کودک مبتلا به اسهال است، تغذیه را متوقف نکنید.
- اگر کودک در ابتدا غذا را نپذیرفت، می توانید با اضافه کردن برخی طعم های طبیعی مانند دارچین، آب لیمو، برگ کاری و غیره، طعم غذا را تغییر دهید.
- اگر فرزند شما به آجیل، گلوتن یا تخم مرغ حساسیت دارد، لطفا قبل از تغذیه با پزشک خود در مورد غذاهای حاوی آنها مشورت کنید.
نکته های ضروری در رابطه با تغذیه نوزادان
- به کودکتان چربی های ناسالم ندهید یا آنها را تا حد ممکن کاهش دهید، زیرا او به آنها احتیاج ندارد و ممکن است باعث چاقی او در طول زندگی شود.
- فرزند خود را برای غذا نخوردن، تنبیه نکنید.
- تمام غذاهای سالم و نه فقط غذاهایی را که دوست دارید به کودک خود بدهید. حتما از عادت های غذایی مناسب پیروی کنید تا کودک شما از شما تقلید کند، زیرا کودک در این مرحله دوست دارد در همه چیز از بزرگترها تقلید کند.
- فعالیت های حرکتی و ورزشی برای کودک شما بسیار مهم است، بنابراین اطمینان حاصل کنید که کودک شما فعالیت بدنی متوسط انجام می دهد؛ حداقل برای یک ساعت در روز.
- سعی کنید کودک خود را از نشستن در مقابل صفحه نمایش، چه تلویزیون ، تبلت و چه تلفن همراه محدود کنید، تا او به زندگی بی تحرک عادت نکند و از سن شش سالگی به او اجازه دهید روزی یک ساعت از آن ها استفاده کند.
- سرانجام، تغذیه كودكان به روش سالم، پایه و اساس رشد مناسب است. حتما غذاهای مغذی را برای كودكان در سنین مختلف بشناسید و فرزند خود را به عادت های مناسب تغذیه برگردانید.
سخن آخر
در این مقاله در خصوص ۱۰راهکار تغذیه ای معجزه آسا در سیروز کبدی صحبت شد. برای دریافت اطلاعات بیشتر می توانید به وبسایت دکتر فود مراجعه کنید.
