در این مقاله به سوال آیا مصرف شکر باعث دیابت میشود؟ پاسخ می دهیم. اگرچه مصرف زیاد قند و شکر میتواند باعث افزایش احتمال خطر بروز دیابت در شما شود اما با این وجود شکر تنها یک تکه از پازل بروز دیابت میباشد. تکه های دیگر این پازل شامل رژیم غذایی، سبک زندگی، ژنتیک و بیماری های زمینه ای میباشد.
در این مقاله به نقش قند و شکر در بروز دیابت و راه های پیشگیری از بیماری دیابت میپردازیم. همچنین برای دریافت بهترین رژیم ها در خصوص دیابت می توانید به وبسایت دکترفود مراجعه نمایید.
دیابت چیست؟
دیابت زمانی رخ میدهد که بدن شما توانایی تنظیم قند خون را به هر دلیلی نداشته باشد. دیابت معمولا زمانی رخ میدهد که سلول های پانکراس شما نتوانند به اندازه کافی انسولین تولید کنند و یا اینکه سلول های بدن شما نسبت به انسولین مقاوم شوند و گیرنده های سلول انسولین را نشناسد و یا اینکه هر دو مورد همزمان اتفاق بیوفتد که در این حالت هم سلول های بدن نسبت به انسولین مقاوم میشوند و هم سلول های پانکراس انسولین کافی تولید نمیکنند.
انسولین هورمونی است که برای وارد شدن قند از خون به درون سلول ها ضروری است، بنابر این هر دو سناریوی گفته شده میتواند منجر به بالا رفتن سطح انسولین در خون گردد.
بالا بودن سطح قند خون در بلند مدت میتواند آسیب های جدی به بدن وارد کند، از جمله این آسیب ها میتوان به آسیب به کلیه، آسیب به اعصاب و یا بیماری های قلبی اشاره کرد.
به طور کلی ۲ نوع دیابت وجود دارد که بیشتر افراد مبتلا به دیابت در یکی از این دو گروه قرار دارند:
♦ دیابت نوع ۱: زمانی رخ میدهد که سلول های ایمنی به پانکراس حمله کرده و بدن توانایی ساخت انسولین را ندارد.
♦ دیابت نوع ۲: زمانی رخ میدهد که انسولین کافی در بدن وجود دارد اما سلول های بدن توانایی استفاده از این انسولین را ندارند.
دیابت نوع ۱ بیشتر به دلایل ژنتیکی بروز میکند و حدود ۵ تا ۱۰% از موارد بروز دیابت را تشکیل میدهد. دیابت نوع ۲ که حدودا ۹۰% انواع بیمارانی دیابتی را تشکیل میدهد بیشتر به علت سبک زندگی و رژیم غذایی فرد ایجاد میشود.
شکر در بدن چگونه متابولیزه میشود؟
وقتی صحبت از قند و شکر میشود بیشتر افراد به ساکاروز و یا همان قند و شکر معمولی که از چغندر قند به دست می آید فکر میکنند. ساکاروز از یک ملکول گلوکز و یک ملکول فروکتوز که به هم متصل شده اند تشکیل شده. زمانی که شما ساکاروز مصرف میکنید ملکول های گلوکوز و فروکتوز آن در روده کوچک شما تجزیه شده و از هم جدا میشوند، گرچه مقدار کمی فروکتوز میتواند توسط سلول های بدن شما برای تولید انرژی مورد استفاده قرار بگیرد اما بیشتر آن از طریق جریان خون وارد کبد شده و در آنجا برای تولید انرژی تبدیل به گلوکز شده و یا به صورت چربی ذخیره میگردد.
اگر شما شکر زیادی مصرف کنید به طوری که بدن نتواند همه آن را برای تولید انرژی استفاده کند، مقدار اضافه آن به صورت چربی در بدن شما ذخیره میگردد.
از آنجایی که فروکتوز بیشتر به صورت چربی ذخیره میگردد دریافت زیاد آن میتواند موجب بالا رفتن تری گلیسیرید و افزایش خطر کبد چرب و بیماری های قلبی عروقی شود.
مصرف فروکتوز زیاد باعث افزایش میزان اوریک اسید در ادرار شما هم میشود که اگر سطح اوریک اسید در بدن شما بالا رود به صورت کریستال هایی در مفاصل شما رسوب میکند و باعث درد های بسیار شدید میشود، این بیماری به نام نقرس نیز شناخته میشود.
آیا شکر باعث افزایش خطر بروز دیابت میگردد؟
مطالعات زیادی بیان کرده اند که مصرف نوشیدنی های قند دار باعث افزایش خطر بیماری دیابت میگردد، افرادی که به طور مداوم از نوشیدنی های قند دار استفاده میکنند ۲۵% بیشتر احتمال دارد که به دیابت نوع ۲ مبتلا شوند.
مصرف یک لیوان نوشیدنی قند دار در روز ۱۳% خطر چاقی را در شما افزایش داده و باعث افزایش غیر مستقیم دیابت نوع ۲ میگردد.
رابطه بین مصرف شکر و بروز دیابت به عوامل دیگری مثل کل کالری دریافتی روزانه، وزن بدن و میزان فعالیت روزانه بستگی دارد. از آنجا که فروکتوز در کبد متابولیزه میشود و میتواند منجر به کبد چرب شده و التهاب و مقاومت به انسولین در کبد ایجاد کند، به طور مستقیم باعث افزایش خطر بروز دیابت میشود. این مسئله میتواند تولید و ترشح انسولین توسط پانکراس را هم تحت تاثیر قرار دهد و به دیابت دامن بزند.
مصرف زیاد شکر با افزایش وزن و چربی بدن میتواند به صورت غیر مستفیم هم سبب افزایش احتمال بروز دیابت نوع ۲ گردد.
برای اینکه از عوارض مصرف زیاد شکر در امان باشید سازمان جهانی بهداشت توصیه میکند که حداکثر ۱۰% از کالری دریافتی روزانه خودتان را از قند و شکر تامین کنید.
خرید بهترین رژیم های تخصصی برای دیابت
آیا قند های طبیعی هم باعث بروز دیابت میشوند؟
قند طبیعی قندی است که به طور عادی در میوه ها و سبزیجات وجود دارند و به صورت دستی به غذا اضافه نشده اند.
از آنجا که قند میوه ها به همراه ترکیباتی چون فیبر، آب، آنتی اکسیدان ها و مواد مغذی دیگر است سرعت جذب آنها بسیار آهسته است و باعث افزایش ناگهانی قند خون در شما نمیشوند.
علاوه بر این میزان قندی که در میوه ها و سبزیجات وجود دارد بسیار کمتر از قندی است که شما به صورت مصنوعی به غذاها اضافه میکنید و این مسئله هم باعث میشود بتوانید به راحتی دریافت قند خود را کنترل کنید.
به طور مثال تنها ۸% از وزن یک عدد هلو از قند تشکیل شده در حالی که در یک شکلات اسنیکر ۵۰% از وزن آن را قند تشکیل داده است.
در مورد آبمیوه ها چطور؟
مطالعات در مورد آبمیوها کمی متناقض هستند، به طوری که در برخی مطالعات گفته میشود مصرف آبمیوه های صد در صد طبیعی هم موجب افزایش خطر دیابت میشود زیرا آبمیوه ها دارای قند بیشتر و فیبر کمتری نسبت به خود میوه هستند و باعث افزایش ناگهانی قند خون میشوند.
بهتر است که به جای آب میوه ها از خود میوه ها استفاده کنید تا از فواید آن بهره مند شوید.
شیرین کننده های طبیعی؟
گرچه برخی از شیرین کننده های طبیعی مثل عسل و یا شربت ذرت یا افرا در بین بسیاری از مردم به عنوان قند شناخته نمیشوند اما این مواد تقریبا به طور خالص از قند تشکیل شده اند و هیچگونه فیبری هم ندارند.
مطلب پیشنهادی: رژیم غذایی در درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک
آیا شیرین کننده های مصنوعی میتوانند باعث بروز دیابت شوند؟
شیرین کننده های مصنوعی موادی هستند که طعم شیرینی دارند اما بدن نمیتواند آنها را متابولیزه کند و در نتیجه هیچ کالری ای هم برای بدن فراهم نمیکنند.
گرچه شیرین کننده های مصنوعی نمیتوانند قند خون را بالا ببرند اما مطالعات نشان میدهند که این مواد میتوانند مقاومت نسبت به انسولین را افزایش داده و خطر دیابت نوع ۲ را بیشتر کنند.
مصرف قند های مصنوعی میتواند باعث تغییر ذائقه شما شده و شما بیشتر خوراکی های شیرین که دارای قند زیادی هستند مصرف کنید و در نتیجه احتمال بروز دیابت در شما افزایش پیدا کند.
شیرین کننده های مصنوعی باعث میتوانند در ترکیب فلور های باکتریایی روده تغییر ایجاد کنند و در نتیجه در وزن بدن و قند خون اختلال ایجاد کنند.
سایر فاکتور های خطر بروز دیابت
از جمله این عوامل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
♦ وزن بدن: چاقی اصلی ترین علت بروز دیابت نوع ۲ است، شما با کاهش وزن میتوانید به راحتی از بروز این بیماری جلوگیری کنید.
♦ فعالیت بدنی: افرادی که فعالیت بدنی زیادی ندارند تقریبا دو برابر در معرض دیابت نوع ۲ قرار دارند. توصیه میشود در هفته ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی منظم داشته باشید .
♦ سیگار کشیدن: مصرف ۲۰ نخ سیگار در روز باعث افزایش ۲ برابری خطر دیابت نوع ۲ میشود، ترک سیگار باعث کاهش این ریسک همانند افراد عادی میشود.
♦ ژنتیک: اگر یکی از والدین شما دیابت داشته باشند احتمال ابتلای شما به دیابت حدود ۴۰% است و اگر هر دو نفر آنها دیابت داشته باشند این احتمال به ۷۰% افزایش پیدا میکند و شما باید بیشتر مراقب تغذیه و فعالیت بدنی خود باشید.
برای کاهش خطر دیابت چه غذاهایی بخوریم؟
علاوه بر محدود کردن دریافت قند و شکر در رژیم غذایی خودتان، تغییرات دیگری هم وجود دارند که با انجام آنها میتوانید خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهید.
♦ رژیم غذایی مناسب: رژیم غذایی سرشار از مغز ها، میوه ها، سبزیجات و غلات کامل با کاهش خطر دیابت نوع ۲ همراه هستند.
♦ نوشیدن قهوه: مصرف روزانه یک فنجان قهوه میتواند خطر بروز دیابت نوع ۲ را حدودا ۷% کاهش دهد.
♦ خوردن سبزیجات برگ پهن: استفاده زیاد از سبزیجات برگ پهن به همراه غذاهای خود خطر دیابت را حدودا ۱۵% در شما کاهش خواهد داد.
♦ عدم استفاده از نوشیدنی های الکلی:مطالعات نشان میدهند که مصرف نوشیدنی های الکلی با افزایش خطر دیابت نوع ۲ در ارتباط است.
اگر حذف کامل قند به طور ناگهانی برای شما سخت است بهتر است در ابتدا نوشیدنی های قند دار را حذف کنید، مطالعات نشان میدهند بیشترین دریافت قند از طریق نوشیدنی ها رخ میدهد. سپس کم کم سایر غذاهایی که قند دارند را از رژیم غذایی خود کنار بگذارید. تغییرات کوچک در بلند مدت اثرات بزرگی از خود بر جای میگذارند.
هنگام خرید غذاهای بسته بندی شده به برچسب محتویات آن دقت کنید که محتوای قند آن چقدر است.
سخن پایانی
مصرف زیاد قند علاوه بر افزایش وزن و خطر ابتلا به کبد چرب باعث افزایش احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ میگردد.
البته قند های طبیعی که در میوه ها و سبزیجات به صورت عادی وجود دارد خطر دیابت را افزایش نمیدهد اما در مورد آب میوه ها امکان بروز دیابت وجود دارد.
بسیاری از شیرین کننده های طبیعی و مصنوعی که در بازار وجود دارند هم میتوانند موجب افزایش خطر دیابت نوع ۲ شوند و باید همانند سایر قند ها کمتر از ۱۰% کالری دریافتی روزانه شما از این مواد باشد.
علاوه بر قند عوامل دیگری هم مثل رژیم غذایی، سبک زندگی، میزان فعالیت روزانه و ژنتیک هم در بروز دیابت نقش دارند.
داشتن فعالیت بدنی روزانه کافی و رژیم غذایی سرشار از سبزیجات، میوه ها، مغز ها و غلات کامل با کاهش بروز دیابت نوع ۲ در افراد ارتباط دارد.
آدرس شعب دکتر فود:
شعبه یک تهران: سعادت آباد، سروغربی (بین میدان کتاب و پاکنژاد)
شعبه دو تهران: مترو شریعتی، کوچه بهشت یکم
شعبه سه تهران: تهرانپارس، روبروی فست فود پرپروک
شماره تماس:
۰۲۱۹۱۳۰۹۰۶۸