در این مقاله در خصوص اصول تغذیه صحیح برای کنترل دفع پروتیئن از ادرار صحبت می کنیم.
پروتئین‌ها به عنوان یکی از اجزای اساسی سلول‌های بدن برای عملکرد درست اندام‌ها، بافت‌ها و سایر ساختارهای بدن مورد نیاز هستند. در شرایط طبیعی، کلیه ها (ارگانیسم اصلی برای دفع مواد پسماند از خون و تولید ادرار) به پروتئین‌ها نیاز دارند. اما در برخی شرایط، ادرار می‌تواند شامل مقدار بیش از حدی از پروتئین‌ها شود که به عنوان “پروتئینوری” شناخته می‌شود. دلیل دفع پروتئین از ادرار معمولاً نشان دهنده وجود مشکلات در کلیه ها است که باعث افزایش ترشح پروتئین از خون و عبور آن از غشاهای کلیه شده است. این مشکلات می‌تواند شامل عفونت‌ها، التهابات، آسیب‌های فیزیکی به کلیه ها، بیماری‌های خودایمنی و برخی بیماری‌های ژنتیکی باشد. به عنوان مثال، در بیماری نفروپاتی دیابتیک، افزایش قند خون باعث آسیب به عروق کلیه و غشاهای کلیه می‌شود که پروتئین‌ها از آنها عبور کرده و به ادرار اضافه می‌شوند. در حالت کلی، دفع پروتئین از ادرار نشانگر وجود مشکلاتی در کلیه ها می باشد و باید توسط پزشک تشخیص داده شود. درمان بیماری اصلی معمولاً باعث بهبود وضعیت پروتئینوری می‌شود.
حضور چه مقدار پروتئین در ادرار نرمال است؟
مقدار پروتئین موجود در ادرار طبیعی بسته به شرایط سن، جنس، فعالیت جسمانی و وضعیت سلامتی شخص متفاوت است. با این حال، معمولاً میزان پروتئین موجود در ادرار بین 03/0 تا 15/0 گرم در دسی لیتر است. در زنان باردار و کودکان می‌تواند کمی بیشتر باشد. میزان پروتئین بیش از این حد در ادرار، ممکن است نشان دهنده وجود مشکلاتی در کلیه ها باشد.
در چه بیماریهایی پروتئین از ادرار دفع می شود؟
دفع پروتئین از ادرار یا پروتئینوری می‌تواند نشانه بیماری‌های مختلف باشد. برخی از علل پروتئینوری عبارتند از:
بیماری‌های کلیه
بیماریهایی که باعث آسیب به کلیه و در نتیجه آسیب به غشاهای کلیه می‌شوند، مانند نفروپاتی دیابتیک، آمیلوئیدوز کلیوی، گلومرولونفریت و کلیه پلی‌سیستیک.
بیماری‌های بافتی
بیماریهایی مانند بیماری سیلیکوز، لوپوس و سارکوئیدوز.
بیماری‌های عفونی
مانند آلودگی به سیفیلیس، سل و آموبیاز.
بیماری‌های خودایمنی
بیماریهایی مانند آرتریت روماتوئید، آنسیتیوفسیتیس ناشی از سیستمیک لوپوس اریتماتوس، واژنر گرانولوماتوز و بیماری بصیر.
مصرف برخی داروها
مصرف برخی از داروها نظیر پنی سیلامین، سولفونامیدها، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، لیتیوم، دیورتیک‌ها و کورتیکواستروئیدها می‌تواند باعث پروتئینوری شود.
بیماری‌های متابولیک
بیماری‌های مانند فیبروز کیستیک ، ویلسون، فنیل‌کتونوری، هیپرتیروئیدیسم و آمیلوئیدوز می‌توانند منجر به پروتئینوری شوند.
اگر پروتئینوری ادامه یابد چه اتفاقی می افتد؟
اگر پروتئین وری به میزان بالایی در ادرار ادامه پیدا کند و درمان مناسب در زمان مناسب انجام نشود، ممکن است منجر به آسیب و نقص عملکرد کلیه‌ها شود.
پروتئینوری به طور معمول علت اصلی آسیب کلیه‌ها و بروز بیماری‌های کلیوی مانند نارسایی کلیوی، مشکل بافت کلیه و آمیلوئیدوز است. درمان اصلی برای کاهش پروتئینوری، تشخیص و درمان بیماری پایه (اگر وجود دارد)، رعایت رژیم غذایی سالم و مصرف داروهایی مانند ACE inhibitor و ARB می‌باشد. همچنین، استفاده از داروهای دیورتیک ممکن است در مواردی که پروتئینوری با مشکلات فشار خون همراه است، مفید باشد.
آیا رژیم غذایی خاصی در زمان دفع پروتئین از ادرار باید رعایت شود؟
در صورت داشتن پروتئینوری، رعایت یک رژیم غذایی خاص می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند.
نوع رژیم غذایی بستگی به علت پروتئینوری و وضعیت سلامتی شما دارد و برای تعیین آن باید با متخصص تغذیه مشورت کنید. در برخی موارد، کاهش مصرف پروتئین‌ها مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ و محصولات لبنی، می‌تواند به کاهش دفع پروتئین از ادرار کمک کند. همچنین مصرف غذاهای کم چرب، کم نمک و کم شیرین، نیز ممکن است به بهبود وضعیت کلی کمک کند.
برای دریافت رژیم کلیوی و بهبود عملکرد آن کلیک کنید
چه مواد غذایی در زمان پروتئینوری باید از رژیم روزانه حذف شوند؟
در صورت پروتئینوری، برخی غذاها و مواد غذایی باید محدود یا حذف شوند. این مواد غذایی شامل موارد زیر می‌شود:
غذاهای حاوی پروتئین بالا:
برخی از مواد غذایی که حاوی پروتئین بالا هستند مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ، لبنیات و حبوبات، در صورت پروتئینوری باید محدود شوند یا در زمان شدت بیماری تحت نظر متخصص تغذیه حذف شوند.
غذاهای حاوی سدیم بالا:
غذاهای حاوی سدیم بالا مانند نمک، سس‌ها، پفک، چیپس، غذاهای آماده و فست فود باید محدود شوند چون می‌توانند سبب افزایش فشار خون و اعمال بار غیرضروری بر کلیه‌ها شوند.
3- غذاهای حاوی قند بالا: مصرف غذاهای حاوی قند بالا مانند شیرینی، نان سفید و نوشیدنی‌های شیرین باید محدود شوند.
محصولات غنی از آهن:
مصرف محصولات غنی از آهن مانند تخم مرغ، برنج قهوه‌ای و حبوبات باید محدود شود چون این مواد می‌توانند باعث افزایش تولید اوره و بار زیادی بر کلیه‌ها شوند.
چه مواد غذایی در زمان پروتئینوری باید بیشتر مصرف شوند و برای این دوران مفید هستند؟
در زمان پروتئینوری، برخی از غذاها می‌توانند به کنترل پروتئینوری و بهبود عملکرد کلیه‌ها کمک کنند. این غذاها شامل موارد زیر می‌شوند:
سبزیجات:
سبزیجات حاوی فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی مفیدی هستند که به کاهش فشار خون و بهبود عملکرد کلیه‌ها کمک می‌کنند.
میوه‌های حاوی پتاسیم بالا:
میوه‌هایی مانند آووکادو، خرما، موز و پرتقال حاوی پتاسیم بالا هستند که به کاهش فشار خون و بهبود عملکرد کلیه‌ها کمک می‌کنند.
غذاهای حاوی چربی‌های سالم:
غذاهای حاوی چربی‌های ناسالم مانند چیپس، سیب‌زمینی سرخ شده و فست فود باید از رژیم غذایی حذف شوند، اما می‌توانید چربی‌های سالمی مانند روغن زیتون، آووکادو، ماهی چرب و آجیل‌ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
4- غذاهای حاوی فیبر بالا: غذاهایی مانند حبوبات، گندم کامل و سبزیجات حاوی فیبر هستند که به کاهش فشار خون و بهبود عملکرد کلیه‌ها کمک می‌کنند.
نکته مهم: مقدار پروتئین مصرفی در زمان پروتئینوری بسیار مهم است و حتما باید توسط متخصص تغذیه تنظیم گردد.
مطلب پیشنهادی: آیا کمبود مواد مغذی باعث هوس غذایی می شود؟
مصرف آب چه تاثیری بر پروتئینوری دارد؟
مصرف آب در مقدار کافی می‌تواند به کاهش پروتئینوری کمک کند. ورود آب به بدن باعث افزایش حجم خون و کاهش غلظت پلاسمای خون می‌شود و این می‌تواند به کاهش فشار خون و کاهش فشار بر کلیه‌ها منجر شود. با کاهش فشار خون و فشار بر کلیه‌ها، دفع پروتئین از ادرار کاهش می‌یابد. بنابراین، برای کاهش پروتئینوری، باید به مصرف آب کافی توجه کنید. مقدار مناسب آبی که باید مصرف کنید، بستگی به وزن، سن، فعالیت‌های روزمره و شرایط سلامتی شما دارد. اما به طور کلی، بین ۶۴ تا ۱۲۸ اونس (9/1 تا 8/3 لیتر) آب در روز برای بسیاری از افراد مفید است.
آیا دمنوش خاصی برای بهبود پروتئینوری نیاز است؟
در واقع، هیچ دمنوش خاصی برای بهبود پروتئینوری وجود ندارد. با این حال، برخی از گیاهان دارای خواص دیورتیک هستند که می‌تواند به کاهش پروتئینوری کمک کند. گیاهانی مانند گل همیشه بهار، عرق بید، آرتیشو، چای سبز و زعفران می‌توانند به عنوان دیورتیک طبیعی عمل کنند و به کاهش پروتئینوری کمک کنند. همچنین، برخی مواد غذایی نیز می‌توانند در بهبود پروتئینوری کمک کنند. مثلا میوه‌هایی مانند آناناس، پرتقال، کیوی و موز دارای آنزیم بروملین هستند که به کاهش التهاب و بهبود فرآیند بهبودی بدن کمک می‌کنند. با این حال، همیشه بهتر است با پزشک خود درباره هرگونه تغییر در رژیم غذایی و مصرف هر گونه گیاهان دیورتیک مشورت کنید.
حرف آخر
کلینیک دکترفود، متشکل از متخصصین تغذیه در حیطه های مختلف، از جمله برنامه رژیم لاغری، با ارائه رژیم های تخصصی در بیماریها برای بهبود شرایط بیمار و کنترل بیماری خدمات ویژه ای به مراجعین محترم ارائه می دهد.
