تغذیه؛ نقش حیاتی در کنترل سندرم نفروتیک

در ابتدا بهتر است یک بررسی کلی از سندرم نفروتیک داشته باشیم و سپس نقش بسیار پررنگ تغذیه و رژیم غذایی در کنترل بیماری سندروم نفروتیک را بیان کنیم.

نام دیگر سندرم نفروتیک، نفروز است. علت ایجاد آن آسیب هاییست که به غشای پایه ی گلومرول های کلیه وارد می شود. این امر سبب دفع پروتئین بیشتر از حد نرمال از کلیه می شود. در واقع کلیه های فردی که مبتلا به سندرم نفروتیک است، 100 برابر یا بیشتر پروتئین را ازطریق ادرار دفع می کنند. دفع پروتئین از ادرار سبب اختلال در سیستم های متابولیکی بدن می شود. به همین دلیل است که بیماران سندرم نفروتیک، اِدِم یا ورم دارند و چربی خونشان بالاتر از حد نرمال است. در این مقاله در مورد تغذیه و رژِیم غذایی در سندروم نفروتیک صحبت خواهیم کرد.

از چه طریقی می  توان وجود سندرم نفروتیک را در فردی تشخیص داد؟

برخی علائم و نشانه های شایع وجود دارند که در کنار آزمایش در شناخت این امر به ما کمک می کنند. افراد دارای سندرم نفروتیک معمولا در اطراف چشم و پاها ادم یا ورم(خیز) را مشاهده می کنند که این موضوع بیشتر در صبح ها اتفاق می افتد. این افراد دچار پروتئینوری یا دفع پروتئین (بیش‌تر از ۳گرم در شبانه‌روز) از طریق ادرار هستند. بیشترین نوع پروتئینی که دفع می کنند آلبومین است. در برگه ی آزمایش خون این افراد کلسترول بالا نمایان است. گاهی در خانم هایی که در سنین باروری قرار دارند، آمنوره یعنی قطع قائدگی  اتفاق می افتد که همین امر زمینه ی مشکلات گسترده تر را فراهم می سازد.

بیشتر بخوانید ----> سنگ کلیه چیست؟

اصلی‌ترین آزمایش در بیمار دارای سندروم نفروتیک، اندازه گیری میزان پروتئین در ادرار ۲۴ساعته بیمار است و در کنار آن پزشک درخواست آزمایش خون و گاهی در صورت نیاز، بیوپسی و نمونه برداری از بافت کلیه(گلومرول) خواهد داد. از دیگر روش‌های تشخیصی می‌توان به اکوگرافی کلیه‌ها و مارکرهای خودایمنی همچون تست سرم‌الکتروفورز اشاره نمود.

انواع سندرم نفروتیک چیست؟

1. سندروم نفروتیک اولیه که با منشأ خود کلیه و یا مادرزادی است.

نفروپاتی‌ ساده، گلومرواسکلروز کانونی و نفروپاتی غشایی جزء نفروتیک اولیه هستند.

2. سندرم نفروتیک ثانویه که بعلت عامل یا بیماری دیگری که در بدن وجود دارد و و منجر به درگیری کلیه ها نیز می شود، ایجاد می گردد. برای مثال سرطان، هپاتیت B، دیابت و یا برخی از دارو ها می توانند منجر به نفروتیک ثانویه شوند.

درمان پزشکی سندرم نفروتیک معمولا چه مراحلی را طی می کند؟

در روند درمان علاوه بر مانیتورینگ ادرار، مایع‌های پلاسمایی و فعالیت کلیه (نرخ فیلتراسیون گلومرالGFR)، کاهش ترشح پروتئین در ادرار، جلوگیری از عفونت و کم شدن ادم مد نظر می باشد. در مراحل اولیه، درمان با کورتیکواستروئید مانند پردنیزولون می باشد که اغلب دفع پروتئین طی دو تا سه هفته مهار می شود اما در صورت عدم پاسخ بیمار به این دارو، از داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی مانند سیکلوفسفامید استفاده می شود. در حالت‌های ادم شدید و برای جلوگیری از عوارض گوارشی-تنفسی، از داروهای مدر مانند فوروزماید استفاده می شود.

در کودکان مبتلا به سندرم نفروتیک توجه شود که تهیه پوشاک نسبتا گشاد از تحریک پوستی و کوتاه کردن ناخن ها از خارش و زخمی شدن پوست جلوگیری خواهد کرد.

در طول مدتی که کودک ورم شدید دارد باید در بیمارستان بستری شود چون تورم محدودیت حرکتی ایجاد می کند. تغذیه در بیماران کلیوی نقش مهمی در درمان بیماری دارد.متخصصان کلینیک رژیم غذایی دکتر فود با ارائه اصولی برنامه رژیم درمانی بیماران نفروتیک، می توانند شما را در این زمینه به صورت کامل راهنمایی کنند.

بیشتر بخواهید ----> رژیم غذایی مناسب برای بیماران کلیوی

مراقبت از کودک در منزل زمانی صورت می گیرد که پروتئین ادرار تا حد قابل قبولی کاهش یافته باشد. در صورت مشاهده علائم عود بیماری مثل ورم در اطراف چشم، بی اشتهایی، خستگی، تحریک پذیری ، تب و . . . کودک را به مرکز درمانی ارجاع دهید.

به دلیل عود بیماری و وجود عوارض و سیر بهبودی خاص این بیماری ، مراقبت های طولانی مدت ضروری است. حمایت والدین در مرحله حاد بیماری به دلیل بروز افسردگی و گوشه گیری در کودک مبتلا لازم و ضروری است. مصرف دقیق دارو و آزمایش دوره ای ادرار از نظر وجود پروتئین و بررسی علائم اولیه لازم است.

رژیم غذایی افراد مبتلا به سندرم نفروتیک به چه صورت باشد؟

1. دریافت انرژی کافی به منظور جلوگیری از کاتابولیسم بافتها تحت نظر رژیم شناس حاذق. کودک مبتلا به سندم نفروتیک غالبا بی اشتها بوده که به علت ضعف عمومی و تورم سیستم گوارشی است در نتیجه وادار کردن کودک به مصرف کالری کافی در پیشگیری از سوء تغذیه موثر است. غذا دادن به مقادیر کم و مکرر باید صورت گیرد.
2. حداقل هفته ای یکبار کودک خود را وزن کنید.
3. افزایش دریافت پروتئین رژیم غذایی تنها زمانی که میزان دفع پروتئین از ادرار بیش از 10گرم در 24ساعت باشد ضرورت دارد در غیراینصورت رژیم معمولی پروتئین توصیه می شود.
4. دریافت پروتئین سویا باعث بهبود هیپر لپیدمی وکاهش پروتئین اوری و افزایش البومین خون می شود.
5. محدودیت دریافت چربی کل رژیم غذایی و کلسترول مانند روغن حیوانی، کره، خامه، روغن نباتی جامد و دنبه.
6. افزایش دریافت امگا 3از طریق مصرف ماهی های چرب مانند سالمون، گردو، بذرکتان، خرفه و … .
7. محدودیت مصرف قندهای ساده (قند، شکر، عسل و فراورده های آنها) و الکل جهت جلوگیری از افزایش تری گلیسیرید خون.
8. افزایش مصرف کربوهیدرات کمپلکس و دارای فیبر مانند برنج قهوه ای، نان سبوس دار، ماکارونی سبوس دار، سبزیجات
9. محدودیت دریافت سدیم به 3 گرم در روز
10. دریافت مکمل کلسیم و ویتامین D در بیمارانی که پروتئینوری کنترل شده دارند که باید با صلاح دید پزشک صورت گیرد.
11. دریافت مکمل ویتامین E جهت جلوگیری از بیماریهای قلبی عروقی با صلاح دید پزشک
12. تجویز مکمل آهن و روی در صورت احتمال کمبود )جهت مکمل اهن لازم است بررسی ازمایشگاهی دقیق تری انجام شود تا اسیب بیشتری به کلیه وارد نشود(.
13.  محدودیت دریافت مایعات در صورت داشتن ادم لازم است.
14. در صورت استفاده از داروهای گلوکوکورتیکوئیدی سیکلوسپورین، لازم است کربوهیدرات در رژیم غذایی بیماران کلیوی کنترل گردد و توزیع کربوهیردرات با توسط رژیم درمانگر یا با استفاده از آموزش رژیم درمانگر فرد صورت گیرد.
15. اطمینان از دریافت کافی پتاسیم، ویتامین C و فولات
16. تنقلات کم ارزش و پر نمک مانند انواع چیپس، پفک , آجیل شور ,خیار شور ,انواع سس ها,ترشی شور محدود شود.
17. از شیر و لبنیات کم چرب استفاده شود.
18. از مصرف موادغذایی دارای کلسترول بالا مانند مغز، دل، جگر، قلوه وکره اجتناب شود.
19. تعداد وعده ها افزایش و حجم هر وعده کاهش یابد.
20. مصرف ماهی کلیکا به جهت تأمین کلسیم توصیه می شود.
21. دریافت مایعات طبق توصیه پزشک باشد. معمولا میزان مصرف مایعات تقریبا معادل میزان دفع در 24 ساعت است.
22. لازم است انواع سبزیجات خصوصأ سبزیهای دارای ویتامینA، ویتامین C مانند هویج، گوجه فرنگی، انواع کلم، کاهو، کدو، جعفری و…در غذاها یا به عنوان سالاد استفاده شود.

بیشتر بخوانید --> میزان مصرف مایعات در بیماران کلیوی

مطالب مرتبط

رژیم غذایی در کلیه پلی کیستیک

مصرف پتاسیم در بیماران کلیوی

تغذیه در مثانه بیش فعال