بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک یک اختلال گوارشی و یک بیماری خودایمنی است که در واکنش به مصرف گلوتن رخ میدهد . گلوتن ،به پروتئین موجود در جو و چاودار و گندم اطلاق میشود.که در نهایت مصرف گلوتن در این افراد به مرور زمان باعث آسیب به روده ی کوچک میشود.بر اساس آمار از هر 100 نفر در دنیا یک نفر به بیماری سلیاک مبتلا است.
در روده ی کوچک پرزهایی وجود دارد که مسئول جذب مواد مغذی هستند که به دنبال اسیب به روده ی کوچک ، این پرزها از بین رفته و در نتیجه جدب مواد مغذی با اختلال مواجه می شود.
عوارض بیماران سلیاکی که بعد از طولانی مدت بروز میکند:
بیماری سلیاک در هر سنی با خوردن گلوتن گندم می‌تواند آغاز شود و پیشروی کند. اگر این بیماری درمان نشود، خطرات جدی برای سلامتی به همراه خواهد داشت.
یکی از خطرات جدی این است که این بیماری خودایمنی شکل‌گیری بیماری‌های خودایمنی دیگری را در بدن تسریع میکند. مثل دیابت نوع ۱ (که نوعی بیماری خودایمنی است.) کم خونی، ناباروری، میگرن و انواع سرطان‌های روده. به صورت کلی عوارض بلند مدت سلیاک درمان نشده عبارتند از:
- کم خونی فقرآهن
- پوکی استخوان زودرس
- حساسیت به لاکتوز
- کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی
- اختلالات دستگاه عصبی مرکزی
- ناکارآمدی پانکراس
- سرطان روده
- ناکارآمدی کیسه صفرا
- بروز اختلالات عصبی مثل میگرن، اختلال هماهنگی عضلات و جنون
علاوه بر علائم گفته شده ، یکسری از افراد به مرور زمان دچار خارش پوستی میشوند و پوست این افراد دچار زخم های ملتهب میشود. نقاط مستعد خارش عبارت است از : اطراف آرن ، زانو ، پوست سر ، باسن و کمر . گاهی این خوشه های قرمز بعد از مدتی از بین میروند ولی اغلب در سنین نوجوانی به همراه فرد هستش .
این حساسیت در مردان بیشتر از زنان دیده شده است.این بثورات ها معمولا با یک رژیم عاری از گلوتن برطرف میشود اما این امکان هم وجود دارو که این بیماری با دارو درمانی حل شود.
اشکال مختلف حساسیت به گلوتن گندم:
سازمان جهانی بیماری‌های گوارشی بیماری سلیاک را در دو دسته طبقه بندی میکند:
سلیاک کلاسیک
فرد علائمی از سوجذب گوارش مثل اسهال دارد و کودکان علائم کندی رشد یا کم شدن وزن را نشان می‌دهند.
سلیاک غیر کلاسیک
در این حالت فرد علائم ملایمی از مشکلات گوارشی دارد، اما علائم مشخصی از سوجذب گوارشی ندارد و بیشتر علائم نامربوطی مثل کمبود آهن، خستگی مفرط، میگرن، افسردگی و نازایی دارد.
سلیاک خاموش
شکلی از این بیماری است که فرد هیچ علائمی از خود بروز نمی‌دهد اما با مصرف گلوتن به روده کوچک او آسیب می‌رسد بدون اینکه بداند. این افراد وقتی یک رژیم بدون گلوتن را آغاز می‌کنند، وضعیت سلامت آنها بهبود پیدا میکند و نفخ شکم آنها از بین می‌رود.
چه زمانی به داشتن بیماری سلیاک شک کنم؟
این بیماری هنگامی که یک طفل شروع به خوردن غلات حاوی گلوتن می کندآشکار می شود. اما در برخی ممکن است تا بزرگسالی هم ظاهر نشود. ظهور این بیماری ممکن است بعد از عمل جراحی دستگاه گوارش، استرس، بارداری و یا عفونت ویروسی آشکار گردد. علایم کلاسیک سلیاک که معمولا در دستگاه گوارش تظاهر می کند شامل: اسهال، اسهال چرب، مدفوع بدبو، نفخ شکم، خستگی و کاهش وزن باشد.
البته در مواردی نیز بدون علایم می باشد. این بیماری عوارض طولانی مدت زیادی دارد و می‌تواند بیماری‌های دیگر را تسریع کند. پس افرادی که بیماری سلیاک معرض آسیب هستند و هرچه زودتر باید این بیماری را تشخیص دهند. با توجه به گفته مرکز بیماری سلیاک در دانشکده علوم پزشکی کلمبیا، هر کس که ماه‌ها است از بیماری غیرقابل توضیح و نامشخص و سمجی رنج می‌برد باید به داشتن سلیاک شک کند و آزمایش‌های مربوط به آن را انجام دهد افرادی که نزدیکان درجه یک آنها این بیماری را دارند چون احتمال بیشتری برای ابتلا دارند بهتر است مراقب علائم این بیماری باشند و آزمایش بدهند.
کودکان بالای ۳ سال که علائم سلیاک را نشان می‌دهند باید تست شوند. افرادی که یک بیماری خودایمنی دیگر مثل دیابت نوع ۱ یا بیماری‌های خودایمنی مربوط به تیرویید را دارند بهتر است از نظر بیماری سلیاک ارزیابی شوند.
با توجه به اینکه هر چه دیرتر به سراغ درمان این بیماری بروید ، زمینه ابتلا به سایر بیماری های خودایمنی را افزایش میدهید ،توصیه ما این است که هرچه سریع به متخصص مراجعه کرده و مراحل درمانی خود را آغاز کنید.
دکترفود،دکترتغذیه شما
