کمبود 14 ویتامین و املاح در نارسایی کبدی شدید

نارسایی کبدی در اثر از بین رفتن بخش عمده ای از عملکرد کبد اتفاق می افتد که میتواند به نوبه ی خود بعلت شرایط خاصی که در این بیماری حاکم است منجر به کمبود ویتامین و مواد معدنی شود. وجود نارسایی کبدی به همراه عوامل مستعد کننده ی خاص منجر به ایجاد عوارض جدی ناشی از این کمبود ها می شود.

یکی از عوامل مستعد کننده ی کمبود اغلب موادمغذی مصرف الکل است. کمبود ویتامین  های A، B6، B12، B9، B2 و B1 و کمبود مواد معدنی روی، منیزیم و فسفر در اثر مصرف الکل اتفاق می افتد. در این مقاله کمبود ویتامین ها و املاح در نارسایی کبدی شدید و مشکلات جدی که در اثر این کمبود ها ایجاد می شود و منابع غذایی این موادمغذی شفاف سازی خواهد شد. دقت کنید که استفاده از برخی منابع غذایی که در این مقاله ذکر میشود برای بیماران مبتلا به نارسایی کبدی مجاز نیست و باید حتما با مشورت متخصص تغذیه بسته به شرایط هر بیمار مصرف شوند. اصول رژیم غذایی کبد و تغذیه مناسب در درمان این بیماری موثر است.  کلینیک دکتر فود شما را در ارائه رژیم اصولی برای کبد راهنمایی می کند.

اولین ویتامینی که اهمیت ویژه ای دارد ویتامین A است. کمبود این ویتامین می تواند منجر به مشکلات پوستی(درماتیت) و مشکلات بینایی(شبکوری) شود. مصرف الکل، مدفوع چرب(استئاتوره) و برخی داروها مانند کلستیرامین و نئومایسین از عوامل مستعد کننده ی کمبود این ویتامین محسوب می شوند. بالاترین غلظت ویتامین A پیش ساخته در جگر، روغن جگر ماهی و گوشت احشا وجود دارد و در مقادیر کمتری در  شیر کامل و تخم مرغ یافت می شود. منابع گیاهی ویتامین A کاروتنوئید نام دارد و در سبزیجات و میوه های رنگی مثل هویج، گوجه و کدوحلوایی یافت می شود.

ویتامین D نیز در نارسایی کبدی شدید در اثر مصرف  داروهای گلوکوکورتیکوئید و کلستیرامین می تواند ایجاد شود. دفع چربی از مدفوع نیز نقش عمده ای در کمبود این ویتامین دارد. در حالت کلی، هر 4 ویتامین محلول در چربی(A، D، E، K) به همراه چربی دفع شده از مدفوع(مدفوع چرب در نارسایی کبدی شایع است) دفع می شوند و این امر زمینه ی کمبود آنها را فراهم می کند. کمبود ویتایمن D می تواند منجر به ایجاد استئومالاسی یا نرمی استخوان در بزرگسالان شود. غنی ترین منبع ویتامین D نور آفتاب است و موادغذایی منابع فقیر این ویتامین محسوب می شوند. جگر حیوانات، ماهی های چرب(سالمون، هالیبوت و کاد)، زرده تخم مرغ و روغن های ماهی در مقایسه با مواد غذایی دیگر، بالاترین میزان ویتامین D را دارند. قارچ ها تنها منبع گیاهی ویتامین D هستند. موادغذایی غنی شده مثل شیر، ماست، پنیر و … منابع خوبی از ویتامین D محسوب می شوند. آشنایی با راهکارهای تغذیه ای برای سیروز کبدی بسیار اهمیت دارد.

ادم و نوروپاتی از علائم کمبود ویتامین E است که در بیمارانی که نارسلیی کبدی دارند اتفاق می افتد و باز هم عوامل مستعد کننده ی کمبود مدفوع چرب و مصرف کلستیرامین می باشد. مغز ها، دانه ها، بادام، دانه آفتابگردان و روغن گیاهی خوراکی بیشترین غلظت ویتامین E را دارند.

ویتامین K از دیگر ویتامین های محلول در چربی است که در اثر کم شدن مقدار آن در بدن می تواند خونریزی های شدید و کبودی های عمده اتفاق بیفتد. عوامل مستعد کننده ی کمبود آن همان عوامل دخیل در کمبود ویتامین E در نارسایی کبدی است و البته یک مورد دیگر نیز فرد را مستعد می کند و آن مصرف آنتی بیوتیک ها می باشد. این ویتامین در بسیاری از سبزیجات برگ سبز به ویژه کلم بروکلی، کلم پیچ و کاهوی سبز تیره وجود دارد. محصولات غذایی حاوی روغن های گیاهی، گوشت و محصولات لبنی نیز ویتامین K دارند.

جالب است بدانید ----> تاثیر ویتامین E بر کبد چرب

کمبود ویتامین B6 مانند کمبود ویتامین A سبب ایجاد مشکلات پوستی می شود. ویتامین B6 دارای 2 منبع است: منبع رژیمی که در روده کوچک جذب می گردد و منبع باکتریایی که موجب تولید مقادیر قابل توجهی از ویتامین B6 توسط میکروفلور روده در روده بزرگ میشود. این ویتامین بیشتر در منابع غذایی حیوانی وجود دارد که شامل گوشت، ماهی، تخم مرغ و لبنیات است. غلات کامل به ویژه گندم، سبزیجات و مغز ها نیز از منابع غذایی ویتامین B6 هستند.

بیشتر بدانیم —-> کبد چرب چگونه ایجاد می شود؟

افراد دارای کبد نارسا و مبتلا به کمبود ویتامین B1 و B12 گاهی اختلال عملکرد سیستم اعصاب مرکزی را نیز تجربه می کنند. کم خونی نیز از علائم کمبود به حساب می آید البته نوع خاصی از کم خونی  به نام آنمی مگالوبلاستیک که در اثر کمبود B12، B9 و آهن ایجاد می شود. ویتامین B1 در اکثر موادغذایی ولی با غلظت پایین وجود دارد. غنی ترین منبع ویتامین B1 مخمر، جگر و سبوس غلات است. بهترین منبع غذایی ویتامین B9(فولات) میوه های تازه، سبزیجات برگ سبز، مخمر، جگر و حبوبات می باشد. ویتامین B12 بیشتر در منابع حیوانی مانند ماهی، گوشت، مرغ و ماکیان، تخم مرغ و لبنیات یافت می شود و همچنین توسط باکتری ها در دستگاه گوارش انسان نیز ساخته میشود. محصولات تخمیرسویا، جلبک دریایی و اسپیرولینا از منابع گیاهی این ویتامین هستند. غنی ترین منبع آهن جگر، گوشت قرمز، ماکیان، ماهی تون و سالمون می باشند. زرده تخم مرغ، سریال های غنی شده با آهن، لوبیاهای خشک، غلات کامل، حبوبات، مغزها، میوه های خشک و برخی سبزیجات مانند بروکلی، اسفناج و کلم پیچ نیز حاوی آهن هستند.

مصرف الکل در نارسایی کبدی شدید از عوامل مستعد کننده ی کمبود ویتامین B3 می باشد. مشکلات پوستی کبد چرب، جنون، اسهال و التهاب غشاهای مخاطی از علائم کمبود این ویتامین است. ماکیان، گوشت گوساله، ماهی، مغز ها، حبوبات و غلات از منابع مهم ویتامین B3 محسوب می شوند.

منیزیم از مواد معدنی ضروری می باشد که در افراد مبتلا به نارسایی کبدی ممکن است کمبود آن با تحریک پذیری عصبی-عضلانی، کاهش پتاسیم و کلسیم خون خود را نمایان کند و علاوه بر مصرف الکل، مصرف داروهای  دیورتیک نیز می تواند منجر به این مشکل شود. توفو، حبوبات، غلات کامل، سبزیجات برگ سبز تیره، سبوس گندم، آجیل برزیلی، آرد لوبیا سویا، بادام،کدو حلوایی و دانه آن، دانه کاج و گردوی سیاه از منابع غنی منیزیم هستند.

ضعف سیستم ایمنی، کاهش حس چشایی و کاهش سرعت بهبود زخم و همچنین کاهش تولید پروتئین در درون بدن بعلت کمبود روی اتفاق می افتد. پتاسیم و فسفر نیز ممکن است در افراد مبتلا به نارسایی کبدی نمایان شوند که مصرف انسولین، آنابولیسم، مصرف داروهای دیورتیک و مصرف الکل از عوامل مستعد کننده ی کمبود این عناصر می باشند. علائم کمبود آنها شامل ضعف عضلانی، سستی، ایست تنفسی یا قلبی، بی اشتهایی، ضعف، نارسایی قلبی و عدم تحمل گلوکز می باشد. گوشت قرمز، مرغ، لوبیاها، مغزها، برخی غذاهای دریایی، غلات کامل، سریال های غنی شده و محصولات لبنی از منابع مهم روی هستند. بطور کلی منابع خوب پروتئین یعنی گوشت، مرغ، ماهی و تخم مرغ منابع خوب فسفر نیز هستند. سیب زمینی، گوجه فرنگی، چغندر، موز، پرتقال، اسفناج و آووکادو سرشار از پتاسیم هستند.

بطور کلی در افراد مبتلا به نارسایی کبدی شدید در کنار اقدامات در مانی مناسب، توجه به کمبود های احتمالی ویتامین ها و موادمعدنی بسیار مهم جلوه می کند و نادیده گرفتن آن گاهی می تواند تهدید کننده ی حیات باشد.