یکبار برای همیشه از شر یبوست خلاص شوید!

یبوست چیست؟ یبوست تعریف منحصر بفردی دارد که طیف وسیعی از مشکلات دفع را در بر می گیرد. دشواری در دفع مدفوع که همراه با تخلیه دردناک، سخت یا ناقص باشد را یبوست می گویند. تکرر حرکت طبیعی روده می تواند از 3 بار در روز تا 3 بار در هفته متغیر باشد.

در پزشکی و مطالعات کلینیکی از پارامتر وزن مدفوع به عنوان معیار عینی مقدار یا حجم مدفوع استفاده می شود. در کودکان و بزرگسالان سالم، حجم کمتر از 200 گرم نیز نرمال درنظر گرفته می شود. یبوست با علل متفاوتی بوجود می آید و ممکن است بدلیل وجود چند عامل بطور همزمان رخ دهد. در این مقاله قصد داریم در مورد علائم، دلایل و راه های درمان یبوست صحبت کنیم.

از دهه هفتاد میلادی مصرف ناکافی فیبر در غذا به عنوان عامل اصلی یبوست شناخته می شود.

برای درمان یبوست در ابتدا باید نوع یبوست و عامل اصلی به وجود آورنده آن تشخیص داده شود تا درمان متناسب یا آن صورت گیرد. یبوست به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می شود. علت های اصلی یبوست مزمن به یبوست با انتقال روده ای طبیعی، یبوست با انتقال روده ای آهسته  و اختلال عملکرد آنورکتال طبقه بندی می شود. شایع ترین نوع یبوست مزمن در مشاهدات کلینیکی یبوست با انتقال طبیعی روده ای است که به آن یبوست عملکردی نیز می گوییم. در افراد مبتلا به یبوست با انتقال طبیعی، زمان عبور مدفوع در کولون(روده بزرگ) حدود 5 روز می شود. در یبوست عملکردی بیمار علائمی مانند مدفوع سفت و یا دشواری در دفع را ذکر می کند. به هر حال در هنگام آزمایش، انتقال مدفوع به تاخیر نمی افتد و تعداد دفعات اجابت مزاج نیز اغلب در محدوده نرمال است. بیمار ممکن است نفخ، درد یا ناراحتی شکمی را نیز تجربه کند. علائم یبوست عملکردی معمولا با افزودن فیبر به رژیم غذایی یا افزودن یک عامل اسمزی تغییر می کند. اولین رویکرد برای درمان یبوست عملکردی خفیف این است که از وجود فیبر کافی در رژیم غذایی، مصرف کافی مایعات، ورزش و پاسخ به اجابت مزاج اطمینان حاصل شود. بیمارانی که به داروهای مسهل وابسته اند پیشنهاد می شود که از داروهای ملایم تر استفاده کنند و از دوز آنها تا زمانی که تخلیه کامل انجام شود بکاهند.

یبوست با انتقال روده ای آهسته باعث حرکات کم در روده می شود یعنی معمولا این دسته از افراد کمتر از یکبار در هفته اجابت مزاج دارند. بیشتر بیماران اغلب نیاز به دفع پیدا نمی کنند و در نتیجه بیشترین شکایت آنها ناراحتی و نفخ شکم است. آهسته شدن حرکات محتویات روده سبب کاهش میزان آب موجود در مدفوع می شود زیرا در مدت زمان طولانی تری که مدفوع در روده می ماند، آب بیشتری هم جذب روده ها می شود و مدفوع خشک تر می شود و در نتیجه دفع سخت تر می شود. معمولا استفاده از ملین ها در این نوع از یبوست کمک کننده هستند. عمل های جراحی مانند کولکتومی ساب توتال یا جزئی و آناستوموز ایلئورکتال نیز ممکن است برای برخی از بیماران مبتلا به این نوع از یبوست مفید باشد.

نوع دیگری از یبوست بعلت ضعف عضلات کف لگن، اختلال در اعصاب حسی رکتوم و کاهش فشار در مجرای کانال مقعد رخ می دهد که به آن اختلال آنورکتال (مقعد و رکتوم) می گوییم. غالبا مصرف ملین در این نوع از یبوست بسیار بی اثر است. برای درمان بیماران مبتلا به این نوع یبوست می توان از درمان بیوفیدبک برای برقراری مجدد عملکرد این عضلات کمک گرفت. در این روش ها ترکیبی از تمرینات دیافراگماتیک عضله، شبیه سازی دفع مدفوع و هدایت فشارسنجی شده با الکترومیوگرام اسفنکتر مقعد و ریلکس سازی عضلات لگن با هدف بهبود هماهنگی رکتوم-مقعد و آگاهی حسی بیمار انجام می شود.

حتما بخوانیم ......  عوارض اسهال

فیبر موجود در غذا میزان مایع مدفوع، میزان توده میکروبی (که 60 تا 70 درصد از وزن مدفوع را شامل می شود)، وزن مدفوع و دفعات اجابت مزاج و میزان جابجایی در روده بزرگ را افزایش می دهد.  با مصرف کافی مایعات، فیبر موجود در غذا مدفوع را نرم می کند و عبور آن از دستگاه گوارش را آسان می کند. مصرف 14 گرم فیبر در هر 1000 کیلوکالری از رژیم غذایی یا 25 گرم برای زنان بالغ و 38 گرم برای مردان بالغ در طی روز توصیه می شود. مقدار نوع مناسب فیبر در رژیم غذایی کودکان، افراد بدحال و بسیار کهنسال باید با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه تعیین گردد. منظور از فیبر غذایی مواد گیاهی خوراکی است که در دستگاه گوارش توسط آنزیم ها هضم نمی شوند که شامل غلات سبوس دار، میوه ها، سبزیجات، حبوبات، دانه ها و آجیل است.

حتما بخوانید ----> تغذیه و رژیم غذایی مناسب برای دستگاه گوارش

گاهی اوقات مکمل های فیبری نیز می توانند کمک کننده باشند. قبل از مصرف هر نوع مکمل فیبری باید در ابتدا میزان فیبر رژیم غذایی فرد ارزیابی شود. اگر شخص در حال حاضر 25 تا 30 گرم فیبر در رژیم غذایی روزانه خود دریافت می کند، مصرف مکمل های فیبری برای این شخص مفید واقع نمی شود. اگر شخص کمتر از این مقدار فیبر مصرف می کند، فیبر باید به آرامی و به تدریج به رژیم غذایی  اضافه شود تا در نهایت به 25 تا 30 گرم در روز برسد. مقدار فیبر بیش از 50 گرم در روز لازم نیست و ممکن است سبب اتساع شکم و نفخ بیش از حد (بدلیل پروسه تخمیر توسط میکروبهای کولونی) گردد. زمانی که فیبر بالایی مصرف می کنید حتما حداقل 8 لیوان مایعات طی روز مصرف شود.

اگر یبوست با وجود تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی ادامه یابد، می توان با مشورت با پزشک از داروهایی که اجابت مزاج را تسهیل می کنند استفاده نمود. بطور کلی این داروها از دو دسته ی نرم کننده های مدفوع و محرک ها تشکیل می شوند. نرم کننده های مدفوع مقدار آب مدفوع را افزایش می دهند تا به حرکات آسان تر در هنگام عبور از روده کمک نمایند. عوامل اسموتیک که انواع آن ها در داروخانه ها موجود هستند شامل قند های غیر قابل جذب یا با جذب ناچیز هستند و عملکرد آنها کشیدن مایع به درون مجرای روده است و همین امر سبب تسهیل در اجابت مزاج می شود. ملین های محرک مانند سنا و بیزاکودیل انقباض پریستالتیک و تحرک روده را افزایش داده و همچنین از جذب آب جلوگیری  می کنند. استفاده طولانی مدت از مسهل ها به درد عضلات شکمی و عدم تعادل مایعات بدن منجر می شود.

مطالب مرتبط

تاثیرات زردچوبه بر دستگاه گوارش

از صفر تا ۱۰۰ تغذیه و پروبیوتیک ها 

عفونت دستگاه گوارش